Moje róże – moja pasja

Rosa Rugosa i jej mieszańce – przegląd na rok 1902.

Artykuł ten jest przedrukiem z dwutygodnika Ogrodnik Polski który wydawany był w Warszawie na przełomie wieków.  Rok 1902/ nr7

Rosa rugosa od pewnego czasu rozpowszechniła się w ogrodach naszych; jest to bowiem krzew silny, zdrowy, niewybredny na grunt, a nade wszystko zupełnie zimy nasze wytrzymujący. Liście ma ciemno-zielone, lśniące i duże, pełne, różowo-czerwone, mile pachnące kwiaty,
Szczególniej pączki i na  wpół rozwinięte kwiaty, bardzo pięknymi nazwane być muszą. Zaletą tego krzewu jest też powtarzanie kwitnienia, co naturalnie przy niewielkiej liczbie podobnych krzewów przyczynia się niemało do urozmaicenia roślinności w parkach. Powtarzanie to wprawdzie nie jest bardzo obfite, lecz kwiaty ukazują się ciągle przez całe lato. Mimo to, że dzięki łatwemu rozmnażaniu zwykle przez rozdzielanie, często aż zanadto rozrastających się krzaków, róża ta rozpowszechniła się bardzo, zwracamy na nią uwagę naszych czytelników. W ostatnich czasach zaczęły się pokazywać nowe coraz to piękniejsze odmiany typu, jedne od drugich coraz to piękniejsze. Ze względu, że odmiany te u nas nie są jeszcze dostatecznie znane i niewiele z nich w handlu u nas się znajduje, pozwolimy sobie zaczerpnąć o nich wiadomość z pism zagranicznych i zanotować najważniejsze nowsze odmiany tego krzewu rzeczywistej wartości, wydającego tak piękne kwiaty bez jakichkolwiek prawie trudów i zachodów. Jedną z najstarszych odmian u nas dość znaną jest Rosa rugosa George Bruant; krzak silnie rosnący, pędy opatrzone gęstymi, drobnymi kolcami; kwiat czysto biały, szczególnie w pączku bardzo piękny, wydłużony, po rozwinięciu lekko pełny. Krzew tej róży w czasie kwitnienia, niezmiernie obfitego, zwraca uwagę wszystkich-, jest to prawdziwa perła pomiędzy krzewami naszych parków. Powtarza kwitnienie bardzo dobrze. R. r. Blanche Double de Coubert podobna nieco do poprzedniej, lecz znacznie lepiej powtarza kwitnienie-, kwiaty prawie pełne, ukazują się więcej w bukietach, są bardzo duże. R. r. Souvenir de Philemon Cochet, jedna z najnowszych odmian, o olbrzymich i bardzo pełnych kwiatach, białych, cielisto-różowo zabarwionych, podobnych do znanej róży Souvenir de la Malmaison. Również powtarza kwitnienie bardzo obficie. Oryginalna i ciekawa jest też R. r. Heterophylla , charakteryzująca się przede wszystkiem długimi bardzo, głęboko wycinanymi liśćmi; kwiaty drobne, po 8-10 sztuk razem osadzone, czysto białe, półpełne. R. r. Belle Poitevine, krzak silnego wzrostu, kwiaty czysto różowe, dość duże, w bukietach się ukazujące. R. r. Germanica, krzak rośnie bardzo silnie, liście lśniące, ciemne, kwiaty bardzo liczne w bukietach, fioletowo-czerwone, płaskiej budowy. R. r. Souvenir de Pierre Leperdieux, rośnie słabiej od innych, o kwiatach dobrze pełnych, czerwonych. Jedną z najwspanialszych odmian nowych jest R. r. Conrad Ferdynand Meyer. Odmiana ta powstała ze skrzyżowania mieszańca Gloire de Dijon x Duc de Rohan z opisywaną wyżej R. r. Germanica. Uważają ją za najpiękniejszą pomiędzy dotychczas otrzymanymi odmianami. Wzrostu bardzo silnego, zupełnie wytrzymała, powtarza kwitnienie doskonale, liście większe niż u innych odmian, ciemno-zielone. Kwiaty nadzwyczaj duże, 10 cm. w przecięciu dochodzące, dobrze pełne, koloru srebrzysto-różowego.  Pączki przypominają pączki róży La France, rozwinięte zaś kwiaty podobne są do Baronne de Rotschild, zapach doskonały. Poza pełnymi odmianami wyżej wymienionymi, posiadamy jeszcze typową japońską różę pojedynczo kwitnącą Rosa rugosa Thun. (Rosa Regeliana Hrt.) zupełnie na mrozy wytrzymałą i bardzo ładną, a mimo to niesłusznie zaniedbaną. Jest bardzo ozdobna ze swych wielkich, różowych, pojedynczych kwiatów, a nadto wielkich i okazałych czerwonych owoców. Z róży tej za pomocą krzyżowania otrzymano również wiele odmian pojedynczo-kwiatowych, które godnie z pełnymi rywalizować mogą. Niepodobna pominąć białej odmiany  , o wielkich pojedynczych kwiatach i czerwonych owocach, które kontrastując z powtarzającemi się kwiatami, wywierają wspaniały efekt. Z innych pojedynczych wymienić tu należy: R. r. Helvetia Otto Froebela, posiadająca kwiaty bardzo wielkie, czysto białe, ukazujące się przez całe lato. Owoce cokolwiek mniejsze niż u innych odmian, również czerwone; odmiana to bardzo cenna, wzrostu silnego. R. r. calocarpa, posiada kwiaty różowe, średniej wielkości, ciągle się ukazujące; owoce w wielkiej masie stanowią doskonały kontrast. Odmiana ta pochodzi ze skrzyżowania Rosa rugosa i Rosa semperflorens, wzrost krzaku mniej silny, a więcej rozłożysty. R. r. Madame Philippe Plantamour, nieznanego pochodzenia,ma kwiaty lekko dubeltowe, aksamitno- czerwone, powtarza doskonale. Liście różnią się cokolwiek od innych odmian, gdyż są nieco szarawego koloru. Odmiana ta owoców nie wydaje, jakkolwiek wiele odmian zupełnie pełnych owocami jest obsypane. Mieszańce Rosa rugosa jako krzewy parkowe mają zapewnioną wielką przyszłość”, trudno bowiem znaleźć coś równie pięknego, zupełnie wytrzymałego, z tak długo ukazującymi się kwiatami jak ten gatunek. Niezawodnie też niedługo czekać będziemy na nowe jeszcze ciekawsze mieszańce, o których dziś nawet pojęcia mieć nie możemy.

Bracia Ejzykowie

W  LXVI numerze rocznika Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego znajdziemy obszerny artykuł autorstwa  Jakuba Dolatowskiego i Marlis Buchholz zatytułowany „Szkółki róż Katriela i Arona Ejzyków” To znakomity materiał, bardzo starannie  naświetlający temat. Ponieważ jednak nie każdy ma dostęp do rzeczonego materiału postaram się go bardzo skrótowo omówić.

Twórcy największej przed rokiem 1939 szkółki róż w Polsce, bracia Katriel i Aron Eizykowie, pochodzili z   żydowskiej rodziny osiadłej w Dobrzyniu.  Starszy , Katriel, urodził się 24 grudnia 1893 r. w Dobrzyniu a zmarł   18 września 1957 r. w Ganne Jehuda, na przedmieściach Tel Awiwu . Aron urodził się w Golubiu 18 grudnia 1895 r., a zmarł w Kutnie 12 marca 1979 r.; pochowany jest na cmentarzu w Woźniakowie pod Kutnem.

Katriel,  odebrał solidne wykształcenie zawodowe, które w zamyśle ojca miało mu dać,  mocne życiowe oparcie a zarazem, zapewne, sposobić do wyjazdu do Palestyny. Ojciec wysłał go  po  naukę za granicę, Była to Izraelicka Szkoła Ogrodnicza w Niemczech, założona przez  bankiera, Moritza Simona.  Jednym z głównych celów, jaki przyświecał założycielowi, stało się, szczególnie w ostatnich latach jego życia, a więc właśnie wtedy, gdy do Ahlem trafił Katriel Eizyk, gruntowne wdrożenie do prac ogrodniczych i rolniczych młodych żydowskich chłopców. Katriel spędził w Niemczech cztery lata,Po ukończeniu szkoły w Ahlem  praktykował w Oschatz w Saksonii w zakładzie ogrodniczym, specjalizującym się m.in. w produkcji róż.
Młodszy Aron skończył tylko 4-klasową szkołę handlową w Golubiu , ale później jako swój zawód podawał – „rolnik”. W okresie międzywojennym bracia jakby zamienili się rolami, do jakich predestynowały ich skończone przez nich szkoły, mianowicie Katriel zajął się w firmie kontaktami, zwłaszcza z zagranicą, eksportem i importem, reklamą, zamówieniami, korespondencją, a Aron ogrodniczymi pracami na szkółkarskich kwaterach i wszelkimi kontaktami z ludźmi.Zaczęło się  tak, że w  roku 1912 Hersz Eizyk kupił synom od dziedzica w Adamowicach, na zachodnim przedmieściu Kutna, dwanaście mórg ziemi, a resztę dokupili potem sami bracia, co w sumie dało 10 hektarów „z hakiem”. Z czasem wydzierżawili jeszcze grunt po sąsiedzku,

…jako kapitał zakładowy mieliśmy wtedy zdrowe ręce do pracy, młode i gorące serca, wielki entuzjazm i wielkie nadzieje […] aby sprostać zamierzeniom, trzeba było wyrzec się na wiele lat wszelkich wygód i przyjemności.

Nie było łatwo,   pierwsze lata były bardzo ubogie. J. Dolatowski cytuje obszerne fragmenty  tekstu jaki to zamieścił Katriel Ejzyk w wydawnictwie jubileuszowym  hanowerskiej szkoły ogrodniczej w której to pobierał nauki czytamy tam, że rozpoczął od posadzenia truskawek w międzyrzędziach założonego sadu. a już w następnym roku wyszkółkował 20 000 dziczek róż. Dalej znajdziemy znamienne słowa …’ Wytknąłem sobie  wtedy wielki cel i do dnia dzisiejszego nie ustaję w wysiłkach – pisał w roku 1929 – by osiągnąć tutaj takę pozycję  jaka w Niemczech w dziedzinie szkółkarstwa i wprowadzania na rynek nowości róż osiągnęli W Kordes i M. Krause. Może więc warto by było pokusić się o porównanie ich dokonań i Jana Bohma, genialnego rosarianina czeskiego. Obaj startowali z podobnych pozycji, czyli od niczego, Tak Bohmowi jak i Ejzykom zaszkodziła wojna, ale Bohm rozwijał się zdecydowanie szybciej. Skala produkcji u niego była dwakroć większa. Bohm sprzedawał tuż przed wojną milion sztuk sadzonek róż, Ejzykowie pół miliona. Nadto Bohm był nie tylko producentem ale i hodowcą. Ejzykowie natomiast nie zaangażowali się w hodowlę nowych odmian. Szkoda. To co stało się po wybuchu II wojny ciężko jest mi opowiadąć  a przecież Ejzykowie musieli to przeżyć. Bogu dzięki, że zachował ich przy życiu. Zaczynają od początku. Jeden w Polsce, drugi decyduje się na wyjazd do Izraela.

Lata powojenne
Pod koniec okupacji gdy Aron Eizyk,powraca  do Kutna, jego nowego, postawionego tuż przez wybuchem wojny domu nie było.   Ani jedna skiba ziemi nie była zaorana. Jak opowiadał, bracia zgromadzili bibliotekę fachową złożoną z samych białych kruków, nie odnalazłem ani jednej książki. Z pięciuset tysięcy róż nie było ani jednej [ocalał jeden krzew mateczny, jeszcze z 1912 r., odmiany ‘Ulrich Brunner’]. Niemcy , wszystkie róże wykopali co do jednej i rozesłali do swoich domów
Aron Eizyk nie chciał wyjeżdżać do Palestyny ani, później, do Izraela, choć Katriel go do tego nakłaniał gdzie i sam wyjechał.
Gospodarował   na 3 hektarach, sadząc każdego roku , skromne w porównaniu z okresem międzywojennym, 50 tysięcy podkładek róż i dając pracę 4–5 osobom.  Był to cień dawnej firmy i dawnego życia. Arona Eizyka trzymało przy życiu to, że jak sam wspominał,  lubił przyrodę i stały rytm ogrodniczych zajęć. Krzątał się przy różach, karmił  ptaki, był przyjazny ludziom, z którymi zawsze znajdował wspólny język.

Po II wojnie , bracia widzieli się kilka razy  przy czym nie jest jasne, czy spotkali się w Izraelu, skąd  Katriel przekazywał mu  oczka róż ze swojej plantacji  róż  którą miał w Ganne Jehuda pod Tel Awiwem i gdzie w ciągu kilku lat stał się tam uznanym ekspertem od uprawy róż i sadów cytrusowych. Te oczka  nowych odmian róż przysyłał do Kutna, czasem w sprytny sposób, w postaci bukietów, w ramach międzynarodowej poczty kwiatowej „Interflora”

Po wojnie Aron Eizyk wprawdzie  tylko dwa razy uczestniczył w ogólnopolskich wystawach róż, co nie znaczy by się nie udzielał w społeczności różarskiej. Bracia Eizyk zawsze mieli „szeroki” gest i nie szczędzili swych róż na szczytne cele;  starali się zawsze o nienaganny społeczny obraz firmy. Od nich na przykład pochodziły róże posadzone wokół pomnika Chopina w warszawskich Łazienkach, oni należeli do najhojniejszych darczyńców dla nowo zakładanego parku w Żelazowej Woli, Aron wspomagał po wojnie zakładanie rozariów w Warszawie i w Chorzowie. W powojennym Kutnie , Aron Eizyk urządził różankę w parku Wiosny Ludów  i wspierał wiele lokalnych inicjatyw. Całe życie pasją Arona Eizyka były ptaki. Po gospodarstwie chodziły pawie,  hodował gołębie i kanarki, w ogrodzie i na polu drobne ptaszki siadywały mu na ramionach, dopominając się o okruchy z kieszeni, a on odzywał się do nich w ich głosy. Poza miłością do róż i ptaków Arona Eizyka pochłaniała też technika. Był zapalonym motocyklistą, przed II wojną miał „sokoła”, a po wojnie – cud techniki, wspaniałego poniemieckiego „zündapa”, i auto, równie wysmakowanej, zamorskiej marki, bo „dodge’a” .

Materiał ten jest de facto potężnym skrótem wspomnianego na wstępie artykułu.

Róże pnące w ogródku kwiatowym

Jest to artykuł autorstwa Rudolfa Geschwinda, zamieszczony w dwutygodniku Ogrodnik Polski rok 1886 nr.17. Cytuję go in extenso, bez poprawiania pisowni.

Jedną z najkonieczniejszych właściwości każdego ogródka miejskiego, jest bez zaprzeczenia altana, jako miejsce wspólnych zebrań rodziny w chwilach uroczystości lub też dla każdodziennego wypoczynku po pracy. Wystawić i zacienić roślinnością ładną altanę, nie jest rzeczą tak łatwą, jakby na pozór zdawać się mogło. Trzeba i tu stosować się ściśle do podawanych przez sztukę ogrodniczą wskazówek, tak w wyborze roślin jak i w ich uprawie. Nie wszystkie róże pnące dają się dobrze zastosować do utworzenia altany. Jak wiadomo, dzielą się one stosownie do swej budowy na pnące, czyli silno-gałęziste i na czołgające się lub pełzające, o pędach cienkich i skręconych. Do pierwszych należą róże preryjskie i alpejskie, wielokwiatowe (R. multiflora), Manettii i wiele nuazetów, jak również niektóre, osobliwie silnie rosnące róże powtarzające, które często w katalogu ogrodników handlujących mają przed nazwą dodatek ,,Climbing np. Climbing Jules Margottin i t. d. Do róż czołgających się, zaliczają odmiany róży polnej czyli ayrszirskiej i R. wiecznie zielonej (R. arvensis i semperwirens). Im bardziej wytrwałą jest róża pnąca, tem większe znaleść powinna zastosowanie, gdyż nie wszyscy potrafią dobrze nakryć na zimę róże przy altanach i nie zawsze rzeczywiście daje się to należycie wykonać. To też tylko w miejscowościach, gdzie mrozy niezbyt wielkiej siły, radzić możemy sadzenie przy altanach silnie rozgałęźnych róż powtarzających lub nuazetów, jakkolwiek przyczyniają się one wielce do ozdabiania ogrodów. Co się tyczy róż szczepionych na szyjce korzeniowej, to sadzić je przy altanach należy tak, ażeby miejsce szczepienia przypadło przynajmniej na 10 cm. głęboko pod ziemią, ponieważ w ten sposób rośliny prędko, bo w rok lub dwa lata, do własnych dojdą korzeni. Gdy określiliśmy już wielkość i formę altany i wyznaczyliśmy pod nią miejsce, przystępujemy do utworzenia wiązania, do którego następnie przytwierdzimy gałązki naszych róż. Takie wiązanie najlepiej jest zrobić ze sztabek żelaznych i z siatkowej kraty z galwanizowanego lub cynkowanego drutu żelaznego o oczkach, mających od 10 do 15 cm. średnicy. Pale dębowe i krata drewniana nie wytrzymują dłużej nad lat 20 i zazwyczaj psują się wtedy, gdy rośliny najgęściej okrywają altanę, będącą właśnie w zenicie swojej piękności. Po ukończeniu wiązania wykopujemy tuż przy kracie albo z trzech tylnych stron altany lub też półkulisto w około niej dół głęboki i szeroki na 60 do 80 cm., w którym sadzimy rośliny w końcu października, dodając dobrej ziemi ogrodowej lub kompostu i trzymając rośliny w oddaleniu 3-ch metrów jedna od drugiej. Dobrze jest sadzić na- przemian róże rozmaitych kolorów. Ponieważ, jak przewidzieć można, parę lat potrzeba będzie na to, aby gałązki dosięgły górnej części altany i utworzyły jej dach, przeto dobrze jest zawczasu posadzić przy dwóch słupach u wyjścia lub we wszystkich kątach altany wysokopienne róże z gatunku II. ayrszirskich lub wiecznie zielonych, których gałęzie w krótkim czasie okryją z góry altanę, Bezpośrednio po posadzeniu należy bezwarunkowo nagiąć róże do ziemi i przykryć je całe, zarówno pnie jak i korony, chrustem, liśćmi lub najlepiej piaskiem albo ziemią. Najsilniejsze nawet egzemplarze mogą zginąć w pierwszej zimie, jeśli pozbawione będą należytego nakrycia. Róże posadzone na wiosnę wymagają także nagięcia do ziemi na pewien czas, aby zapobiec usychaniu długich pędów. Przy dostatecznem podlewaniu i należytej w ogóle opiece, pnące róże już w pierwszem lecie po posadzeniu dostatecznie mogą wyrosnąć. Od tej chwili rozpoczyna się praca wytworzenia silnych pędów . W tym celu, na jesieni pierwszego roku przycinamy gałązki tuż?nad ziemią i same rośliny starannie okopujemy. Na wiosnę drugiego roku wyrośnie z pnia korzeniowego tylko kilka wczesnych pędów z których dwa lub trzy najwyżej zostawiamy, resztę zaś, jak również i wszystkie następnie wyrastające, zaraz wycinamy, Pozostawione gałązki dochodzą w ciągu lata do grubości palca i często do 3 m. wysokości.

Jeżeli w połowie października lub nieco wcześniej przytniemy końce tych pędów, to gałązki jeszcze przed zimą zdrewnieją i mogą być łatwo nagięte, przyczepione i nakryte. Jeszcze i na wiosnę trzeciego roku pozostają te pędy na ziemi, przyczepione do niej za pomocą kulek. Przez to zmuszamy je do tego, że na całej swej długości wytwarzają gałązki, które częścią jeszcze w tem trzeciem lecie zakwitną, częścią tam, gdzie leżą, zakorzenią się lub wreszcie tak się wydłużą, że zaczną formować materyał do bocznych ścian naszej altany. Od tej pory należy wszystkie gałęzie i gałązki przyczepiać do kraty w położeniu poziomem, a w każdym razie łukowato, przyczem wszystkie boczne gałązki i pędy, na których, jak wiadomo, powstają kwiaty, należy przyciąć na parę oczek. W ogóle zadaniem naszem odtąd będzie praca nad wytworzeniem bogatego i prawidłowego rozgałęzienia w celu otrzymania gęstej, zielonej i w kwiaty obfitującej ściany. Przy robocie często używać będziemy noża, nigdy zaś nożyc do strzyżenia żywopłotów. Dobrze uformowana altana wymaga czterech do pięciu lat dla zupełnego wykończenia — oczekiwanie to jednak sowicie się wynagradza. Komu nie chodzi o prawidłowość formy, ani o bogactwo kwiatów, kto raczej pragnie jak najprędzej mieć zieloność i cień w altanie, ten niech pozwoli gałązkom rosnąć byle jak, w pomięszaniu i niech przywiąże pędy gdziekolwiek bądź do kraty, zawsze jednak możliwie pionowo. W pewnych razach i przy sprzyjającem położeniu osiągnie on także, a może i wcześniej, zamierzony cel, musi jednak z góry zrezygnować z prawidłowego stopniowania kwiatów i być przygotowanym na to, że mieszanina pędów nieprawidłowo i dziko rozgałęzionych, razić będzie w pośród foremnego i pięknie utrzymywanego ogródka. Widziałem również altany, gdzie sadzono pomiędzy róże dzikie wino i odmiany powojnika (Clematis) i które bardzo ładnie wyglądały. Do tego celu, właściwie użyte, nadają się także glicyna   i gatunki suchodrzewu (Lonicera). Powodem do sadzenia tych roślin obok róż jest prawdopodobnie to, że okrywają się one kwiatami żywo-czerwonego koloru, podczas gdy prawdziwe róże pnące są zwykle tylko białej, blado-różowej i cielistej barwy — tym więc sposobem osiągamy pożądane pomięszanie.

R. Geschwind.

Tak, że tego… do roboty!

Kiedy powstała pierwsza róża polskiej hodowli?

Kiedy powstała pierwsza róża polskiej hodowli? Jak możemy przeczytać we wspaniale napisanej historii Polski autorstwa Andrzeja Nowaka, zatytułowanej „Dzieje Polski” tom II. strona 60:”Biskup Wawrzyniec, rodem z górnośląskiej Pogorzeli, był wielkim miłośnikiem róż, pierwszym znanym ich hodowcą w Polsce. Miał je sprowadzić z Włoch i sadzić je w swojej rezydencji pod Ścinawą.” Poświęćmy więc mu nieco więcej czasu.

Wawrzyniec (łac. Laurentius, zm. 7 czerwca 1232 r. w Przychowej) – biskup wrocławski w latach 1207–1232. Pochodził, według Jana Długosza, ze słowackiego rodu panów z Pogorzeli   z Górnego Śląska. Wybór Wawrzyńca poprzedzała bulla Innocentego III, w której papież domagał się, by polscy książęta nie przeszkadzali w elekcji biskupów. Wawrzyniec uczestniczył w zjazdach polskich biskupów, soborze laterańskim (1215 r.) oraz współpracował z arcybiskupem Henrykiem Kietliczem przy wprowadzaniu reformy gregoriańskiej. Rozpoczął zagospodarowywanie kasztelanii nysko-otmuchowskiej lokując Nysę, Głuchołazy i Ujazd. W 1212 r. zawarł układ w sprawie dziesięciny z Henrykiem Brodatym. Uzyskał też prawo sądownictwa nad ludnością ziem kościelnych. Za pontyfikatu Wawrzyńca uformowała się kapituła katedralna, powstały kolegiata św. Idziego we Wrocławiu, archidiakonaty oraz wielkie klasztory cysterskie (Kamieniec Ząbkowicki, Henryków, Trzebnica), norbertanek (Czarnowąsy) i magdalenek (Nowogrodziec). Biskup Wawrzyniec został pochowany w Lubiążu. Podaję za Wikipedią.

Biskup Wawrzyniec, pewnością róże uprawiał. ale czy hodował w to już wątpię.

Kiedy więc powstała pierwsza róża polskiej hodowli? Nie jest łatwo odpowiedzieć na tak postawione pytanie. Bowiem pierwej należałoby sobie odpowiedzieć na pytanie: a cóż to za stwór „róża polskiej hodowli”. Zapewne chodziłoby o różę wyhodowaną na terenie Polski i przez Polaka. No bo  dajmy na to taki Teschendorf, urodzony w Gdańsku i mieszkający tam przez znaczną część swego życia  to niby kto. A hodowcy niemieccy działający na terenie dzisiejszego Dolnego Śląska? Temat czekający na opracowanie. może jeszcze zdążę. Same kłopoty. Granice państwa nam się zmieniały, przez wiek XIX, gdy wiele działo się w hodowli róży , państwowości polskiej nie było. Czy wówczas róże powstające w Warszawie będącej częścią imperium rosyjskiego, wyhodowane przez ogrodników pochodzenia niemieckiego jak  na ten przykład u Hoserów czy Ulrychów, to były róże polskiej hodowli?

We wstępie książki autorstwa: Marek Jerzy, Stanisław Żyła, Mieczysław Czekalski – Róże – 110 odmian.  czytamy:  „Pierwsza odmiana hodowli polskiej pojawiła się dopiero w roku 1932 w szkółkach nałęczowskich Z. Śliwińskiego. Nazwano ją Porucznik Żwirko.”

Panowie jednakowoż niedokładnie przejrzeli dane źródłowe bowiem w dwutygodniku Ogrodnik, nr 13/14 z roku 1936 możemy przeczytać artykuł autorstwa Stefana Skawińskiego będący w rzeczy samej sprawozdaniem z wielkiej wystawy róż zorganizowanej przez Centralny Polski Związek Ogrodniczy 27 czerwca tegóż roku. Wystawę tę  mającą swe miejsce w Łazienkach Królewskich w Starej Pomarańczarni, raczyła była otworzyć sama Pani Stefanowa Starzyńska, żona prezydenta Warszawy. Z działających podówczas szkółek różanych wzięła udział między innymi  szkółka Franciszka Wiznera z Łodzi / czyżby ojca profesora Karola Wiznera?/ która poza interesującymi nowościami , „pokazała  wyprodukowane przez niego własne nowości róż, jako to:Profesor Edmund Jankowski (Т. H.) biała, Profesor Piotr Hoser (B.H.) karminowa i Redaktor Franciszek Szanior (Т. H.) mleczno biała.”Jakaż szkoda, że autor nie zatrzymał się bodaj na chwilę nad tym tematem!

Z kolei w materiałach XVIII Konferencji Naukowej Carskie Sioło „Rosja-Polska: dwa aspekty kultury europejskiej”, Carskie Sioło, 26-28 listopada 2012 r, znajdziemy artykuł autorstwa Utah Arbatskaja o historii nazwy róży Aurora Poniatowska a w tym artykule takie oto zdanie: „Na początku ubiegłego stulecia/ XIX/, kiedy Polska była częścią Imperium Rosyjskiego, w Częstochowie pracował jako hodowca Władysław Zawada, który stworzył serię róż „Piękne Częstochowianki”. Dziś, po gospodarstwie Pana Zawady została tylko nazwa dzielnicy miasta i stara rozpadająca się willa”.O pięknych częstochowiankach, to nawet najstarsi górale nie pamiętają.

W Warszawie na przełomie wieków, przez prawie 30 lat wydawany był dwutygodnik Ogrodnik Polski.  W numerze 23 z 1897 roku znajdziemy taką oto notatkę:” Pan, E. Majewski, w Ewalden, pod Jakobsztadem w Kurlandyi, otrzymał kilka nowych róż z siewu, z których jedna, jak pokazują  zdjęcia fotograficzne przysłane nam, zdaje się zasługiwać na rozpowszechnienie. Jest ona biała, pełna, z odcieniem kremowym i silnym zapachem. Na zewnętrznych płatkach jej pojawiło się też nakrapianie. Pan Majewski, chce tę różę nazwać .,Grażyną”. Należy jednak zaczekać, aż odmiana ta w następnych latach okaże się równie piękną, a kwiaty będą większe. W tem lecie były małe i nie dość pozorne. Fakt ten przytaczamy jako dowód, że praca amatorów mogłaby wydać niejeden dobry nowy kwiat lub owoc, gdyby zechciała się zwrócić w kierunku wytwarzania nowości.”

W ubiegłym roku , napisał do mnie Pan Marcin Plewka dzieląc się z czytelnikami taką oto sensacyjną informacją:”

Według rodzinnych relacji o których mówili wszyscy a także nasze pamiętniki i książki wydane przez rodzinę mój pradziad dyrektor szkoły rolno-leśniej w Białokrynicy na krótko przed wybuchem I wojny światowej wyhodował błękitną róże. Wg relacji jego córki wzmianki z prasy amerykańskiej na ten temat zachowane zostały do lat 30-tych XX wieku w naszym domu. Niestety dziś zaginęły. Jego róża wystawiana była ponoć na wystawie w Paryżu;

Był on carskim czynownikiem 7 rangi . Oto opis z książki pisanej przez jego córkę a także pamiętnika:

„Nie wiem czy wiesz, że mój Ojciec był zapalonym miłośnikiem róż i udało mu się pierwszemu „wszczepić” przed I wojną światową błękitną różę. Gdy byłam jako uczennica w Rembertowie widziałam wycinek z gazety amerykańskiej z nazwiskiem ojca i krótkim opisem doświadczenia. Róża była prezentowana też na wystawie w Paryżu.”

„To ona (Maria Nikołajewna – przyp. autora) opowiadała Romanie o życiu jej rodziców, o ojcu, który będąc wówczas dyrektorem średniej szkoły rolniczej, z zapałem robił doświadczenia nad otrzymaniem błękitnej róży.

– Dom, w którym mieszkaliście tonął dosłownie w różach – opowiadała staruszka – różnokolorowe, wysokie i niskie, przesycały powietrze swym delikatnym zapachem. Każdą wolną chwilę spędzał ojciec wśród nich, no i – tuż przed pierwszą wojną światową otrzymał różę o delikatnych, jasnobłękitnych listkach. Wpatrywał się w nią rozmarzony, szczęśliwy. Właśnie była u Was w odwiedzinach. Otoczył krzak tej róży płotem i nikomu zbliżać się nie pozwolił.

– To dopiero początek – mówił, gdy podziwiano pastelowy kolor kwiatu. A potem wojna i strata wszystkich oszczędności złożonych w banku, bylibyście dziś zamożnymi ludźmi, gdyby nie to. Wreszcie choroba i koniec. Szkoda zdolnego człowieka…”

Jego imię i nazwisko Bazyli Karpowicz – Wasilij Karpowicz. Niestety moje poszukiwania jak na razie  nie dały żadnego rezultatu.”

Natomiast w organie Towarzystwa Ogrodniczego Kraków rok 1908, znajdziemy tekst autorstwa L. Więckowskiego., w którym informuje czytelników iż otrzymał sport od Souvenir de Malmaison, rozmnożył go w ilości 100 egz. i nazwał go Księżniczka Rozalia Czartoryska .

„Nową tę różę otrzymałem w roku 1900 w ogrodzie pałacowym w Woli Justowskiej pod Krakowem, z róży burbońskiej Souvenir de la Malmaison. Na róży Souvenir de la Malmaison zauważyłem, że jedna gałązka wydała kwiat czysto biały, gdy inne kwiaty miały barwę właściwą swej odmianie. Uważałem na tą gałązkę przez całe lato, lecz już w owym roku nie wydała więcej kwiatów. W jesieni zabrałem tę gałązkę i zaszczepiłem na dziczkach Rosa canina. Na rok 1907 miałem już 5 sztuk. Wszystkie wykwitły mi bardzo ładnie i kwitły nieustannie do późnej jesieni, prawie do mrozu, tak iż przez całe lato nie brakowało mi wielu kwiatów. Obecnie na rok 1908 mam już około 100 sztuk, które kwitną bardzo ładnie, nie zmieniając ani koloru ani kształtu kwiatu co jest dowodem, że charakter nowej odmiany jest ustalony.Wzrost tej róży jest silny.Tworzy gałązki grube lecz niezbyt długie, dorastające do 40 – 50 cm wysokości.Budowa gałązek jest zbliżona do Malmaison, są one dosyć sztywne. Silniejsze pędy tworzą bukiety kwiatowe od 15 do 25 pąków na jednym, które stopniowo się rozwijają. nie brakuje też gałązek z jednym kwiatem. Kwiat jest czysto biały, wewnątrz lekko żółtawy. Forma kwiatu jest zmienna niepodobna jednak do Malmaison a przypominająca, gdy jest rozwinięty raczej kwiat gardenii aniżeli róży. najcenniejszą zaletą jest to, że kwiat nie osypuje sie okwitając jak to jest innym różom właściwe . Płatki kwiatowe trzymają się tak mocno , cały kwiat uschnie ze starości na gałązce, a nie obsypie się. wnika z tego, że sport ten z Souvenir de la Malmaison może by bardzo cennym materiałem do wiązanek kwiatowych.Nadaję mu nazwę, na cześć przedwcześnie zmarłej księżniczki Rozalii Czartoryskiej.”

Jak więc widzimy , na terenie Rzeczpospolitej, czy to w granicach dawnych , czy też jak je dziś widzimy, powstawały nowe róże kreowane ręką nie tylko ogrodników obcej proweniencji, ale także rdzennych rodaków rozproszonych  po bezkresach imperiów obcych. Jeno czas nieludzki, brutalne bezwzględne wojny  zasypały wszystko, zawiały…

Na różę polskiej hodowli, sensu stricte, w pełni udokumentowaną, nie sport, przyszło nam czekać aż do roku 1972, gdy to * Stanisław Żyła * wyhodował i zarejestrował różę Hanka. Była to krzyżówka odmiany White Weekend i Prominent .

Musiało minąć kolejne pół wieku by pojawił się kolejny polski hodowca, * Łukasz Rojewski * ,  który  – tak się widzi – umocuje nas na trwale na mapie liczących się hodowców róż. Wskazywał by na to jego temperament i dotychczasowe dokonania. O tym jednakowoż przeczytamy we wpisie odrębnym.

Na temat ten, zbieram dane od pewnego czasu, jeno nie wychodząc poza ramy sieci, byłbym wdzięczny za poddanie nowych tropów.

Marian Sołtys

Uprawa róży Marechal Niel

 W Anglii, słynnej z wyśmienitej hodowli pędzonej owoców, warzyw i kwiatów, ze szczególnym upodobaniem a wielką dla siebie korzyścią hodują w szklarniach róże, a zwłaszcza też ulubioną królową wśród tych kwiatów „różę tulipanową”Marechal Niel. Pospolicie długie pędy tej silnej róży puszcza się po drutach pod szkłem rozpiętych, przywiązując je o ile miejsca starczy, bez zachowania szczególnego porządku lub przestrzegania jakichkolwiek zasad. .Jeżeli do hodowli użyte są skrzynie lub niskie budynki, to prostopadłe pędy co tydzień lub dwa nagina się poziomo i dopiero rozpina na przygotowanej drucianej siatce. Obecnie pomiędzy hodowcami róży Marechal Niel” wywołała wrażenie nowa metoda, oparta na tej samej prawie zasadzie, co hodowla winorośli. Zauważono, że u tej róży najpiękniejsze kwiaty wychodzą z silnych pędów „z młodego drzewa”, więc starają się takie młode drzewo stale co rok otrzymywać. W tym celu sadzi się przy dolnej ścianie szklarni jeden lub kilka silnych krzaków „Marechal Niel” i pozwala się rosnąć tylko dwóm pędom, które puszczone będą poziomo po drucie nad dolną ramą (belką) dachu. Prostopadle do tego drutu, a więc równolegle do krokwi szklarni przeprowadza się w równych odstępach druty, niezbyt od szyb odległe. Po ostatnich z tych drutów zagina się i puszcza wierzchołki dwu pędów pierwotnych, o których mówiliśmy, stanowiących niejako wiązanie przyszłej formy. Teraz należy dobrze żywić krzaki, podlewając je ciekłymi nawozami, a z dwóch gałęzi poziomo rozpiętych, rozwiną się liczne pędy. Pozostawiamy tylko te z nich, które wyrastają u podstawy drutów pionowych i do tych drutów przywiązujemy; wszystkie inne pędy, dla których drutu nie ma, usuwamy. Następnej wiosny pędy nowe pionowe, a właściwie teraz już gałązki, zakwitają bardzo bogato, lecz zaraz po pierwszym przekwitnieniu przycinamy je aż do nasady. Na ich miejsce z nasady wyjdą nowe i znów po drucie puszczone zostaną, po którym łatwo aż do szczytu szklarni dojść,mogą. I te w następnym roku, po przekwitnieniu, znów przycięte zostaną, by ustąpić miejsca nowym i tak dalej. Szklarnię można ogrzewać i mieć kwiaty od lutego do kwietnia lub maja. Nad siłą i zdrowiem krzaka ciągle czuwać należy, oczyszczać od pasożytów i zasilając w miarę potrzeby. Metoda powyższa przez analogię z hodowlą winorośli, z wyrozumowanym cięciem brzoskwiń i t. p. wydaje nam się bardzo praktyczną i godną wypróbowania przez ogrodników naszych.

Rozmnażanie róży Souvenir de la Malmaison z kawałków korzenia.

Ogrodnik Polski nr 1 z roku 1880, zamieszcza na stronie 16, taki oto artykuł:

Rozmnażanie róży Souvenir de la Malmaison – i nie tylko – z kawałków korzenia.
H. Irmler, opisując w Garten Zeitung sposób rozmnażania róży Souvenir de la Malmaison, radzi wypróbować go również dla innych róż.Souvenir de la Malmaison zaliczoną jest do najładniejszych i najulubieńszych róż, dla tej przyczyny hodowlę jej prowadzą wszędzie na wielką skalę. Rozmnażać z korzenia możemy tylko egzemplarze sadzonkowane,a nie oczkowane lub szczepione na podkładkach.W jesieni wyjąłem krzewy 3-letnich róż, przyciąłem korzenie ostrym nożem, pozostawiając przy każdym krzaku tyle, ile uważałem za niezbędne dla dalszego wzrostu rośliny, przy czym skróciłem znacznie gałązki. Obcięte korzenie pokrajałem na kawałki do 1-go centymetra długości i umieściłem je w skrzynkach napełnionych jedną częścią ziemi inspektowej i dwu częściami piasku, w ten sposób, że górne ucięcia znajdowały się na jednej powierzchni z ziemią. Na wierzch nasypałem na 2 milimetry wysoko mieszaniny z 1-ej części ziemi inspektowej, 2 części ziemi wrzosowej i 2-ch części . Tak przygotowane skrzynki, postawiłem    w szklarni zimnej i utrzymywałem w umiarkowanej wilgoci. Po niedługim czasie kawałki korzenia porobiły obfite korzonki i puściły silne pędy, Posadziłem je w małe doniczki i stopniowo zacząłem przyzwyczajać do światła. Próba powyższa dała doskonałe wyniki.

Podpisano BZ.

Sprawdzamy?

Róże kanadyjskie po szwedzku

Wprawdzie Szwecja nie jest znana z tego, że  wyhodowała znaczące ilości róż, ale niewielka ich liczba pojawiła się na rynku, jak np. rugosa Moje Hammarberg wywodząca się jeszcze z okresu międzywojennego, jest jedyną, która stała się szeroko znana na arenie międzynarodowej. Również R. glauca „Nova” to róża, która została w roku 1956 wyhodowana przez Gunny Larssona i rozprzestrzeniła się szeroko, ale jedynie po Skandynawii.
Jednak na początku tego stulecia pojawiły się na rynku cztery bardzo udane róże jako wynik celowej.ukierunkowanej hodowli  w Balsgård, na Wydziale Hodowli Roślin Ogrodniczych w Skåne, Szwedzkiego Uniwersytetu Rolniczego.  Prowadzone były tam badania    nad  wyhodowaniem odpornych róż z przeznaczeniem    do ogrodów przydomowych i publicznych nasadzeń w warunkach Szwecji. Celem było stworzenie róż, które byłby szczególnie dobrze dostosowane do szwedzkich warunków.  Ambicją było, aby wyhodować odporne i zdrowe odmiany, które będą również długo kwitnące i będą miały dobry zapach. Na dzień dzisiejszy  przetestowano w strefach  1- 4 usda  cztery odmiany: Anna , Freja, Irma i Balder  które są teraz dostępne w handlu. Są dość trudne do zdobycia, ponieważ szwedzkie szkółki nie są zbyt wielkie i potrzebują czasu, aby wyprodukować wystarczającą liczbę sadzonek, aby zaspokoić popyt.   Na tym nie kończy sie dorobek Pani Carlsson -Nilsson  o wiele więcej odmian jest jeszcze testowanych i wciąż są bezimienne.

Omawiany tu program został zainicjowany przez Wiktora Trajkowskiego w roku 1985 a Ulrike Carlson -Nilsson dołączyła do programu w roku 1988. Założony program był bardzo podobny do tego jaki postawili przed sobą hodowcy kanadyjscy co specjalnie nie dziwi jeżeli weźmiemy pod uwagę  zbliżone warunki klimatyczne. Dlatego też sięgnięto po sprawdzoną przez F.Svejdę i bardzo udaną siewkę L83 będącą, w skrócie mówiąc , wielokrotną krzyżówka Max Graf i r. kordesii. Została ona użyta jako dawca pyłku. Hodowcy mieli do niej zaufanie jako, że na prośbę Pani F. Svejdy przeprowadzali obserwacje nad tą siewką i śledzili jej zachowanie się w warunkach Skandynawii.

Celem wspomnianego programu, było wyprodukowanie odpornych na niskie temperatury i zdrowych róż w warunkach nordyckich. W wyniku poczynionych krzyżowań pojawiła się duża liczba sadzonek uprawianych w Balsgård od wielu lat. Spośród nich wybrano cztery róże, które okazały się zdrowe, a także miały piękne typy roślin, liście i kwiaty. Zostały przetestowane w kilku różnych strefach w Szwecji w latach 90 ub.wieku, zanim zostały wprowadzone na rynek w 2001 roku. Wszystkie cztery odmiany okazały się bardzo odporne na choroby grzybowe i  inne choroby róż. Dało się zauważyć, że podobnie jak kanadyjskie róże, powinny być uprawiane na własnych korzeniach . Wszystkie są wysokiego wzrostu i mogą być używane jako róże pnące, jeśli są  uprawiane przy ścianie lub podporze.

Niestety hodowla róż w Balsgård nie jest już kontynuowana ze względu na fakt, że nie przyznano na ten cel odpowiednich funduszy, ale z róż, które pozostały z pierwszych siewów, wiele  przekazano dla prywatnych szkółkarzy w Szwecji, aby ewentualnie   niektóre z nich mogły  znaleźć się w obrocie handlowym.

Po długotrwałej obserwacji przeprowadzanej w różnych warunkach klimatycznych Szwecji pierwsze róże znalazły się w obrocie handlowym w roku 2000.

Były to: Anna i Irma /  Fresia x L83/.

Balder / Nina Weibull  x L83/

Freja / Sympathie x L83/ .

Odmiany Freja i Balder, rekomendowane są do uprawy w w najtrudniejszych warunkach klimatycznych, natomiast Anna i Irma  do południowych rejonów Szwecji. Wszystko są to duże krzewy, formy pośrednie pomiędzy krzewem a klimberem, które z powodzeniem mogą być uprawiane jako krzewy wolnostojące , lub przy ścianach czy podporach. W warunkach Szwecji kwitnienie ich zaczyna się późno bo pod koniec czerwca, ponowne kwitnienie przypada na połowę sierpnia , trzecie pojawia się w październiku. Wszystkie charakteryzują się dużą odpornością na choroby grzybowe, co zostało zweryfikowane w trudnych pod tym względem warunkach Szwecji. Nieco szerzej opisałem odmianę Anna  w odrębnym wpisie.

Róże te są dostępne w niektórych szkółkach szwedzkich i duńskich.

Plantier Jacques

Jacques Plantier był pierwszym , wywodzącym się z Lyonu uznanym hodowcą róż we Francji.

Urodził się 27 maja 1792 roku. Z ojcem Rochem/miał kwiaciarnię z Ambilly/  i dziadkiem Josephem Plantier/ wszyscy zapaleni ogrodnicy/, wkrótce tak udanie rozwinęli swoją pasję , że w wieku 19 lat Jacques zostaje ogrodnikiem hrabiego d’Arloz w Chateau de Grammont Ceyzierieu. W krótkim czasie mianowano go  tam szefem ogrodników. Zauważono jak dobrą robotę  wykonywał i  szybko przyszła dobra reputacja. W tejże samej posiadłości pracowała również , jako służąca niejaka Josette  Bandol. Pobrali się w roku 1812 i urodził się im  syn  Claude Henri.
Mniej więcej w tym czasie Plantier zainteresował się hodowlą róż. To narodziny   syna spowodowały, że  dwie z jego pierwszych róż,  /burbońskich/nazwał: „Claude Plantier” i „Henri Plantier”. Dużo później, kiedy jego syn został biskupem, jedną ze swych remontantek nazwał „Evêque de Nimes” (biskup Nimes). Gdy  trzy lata później w 1816 roku,urodziła mu się córka,  wyhodowaną właśnie różę nazwał Julie Plantier. Niestety, Julie zmarła czternaście miesięcy później.Jest też ogrodnikiem w St Cyr au Mont d’Or  u pana Seguin   1817 do 1830 /gdzie też zaczyna swe pierwsze hybrydyzacje. podaję za stroną gwgeneat.org.

Niebawem rodzina przeniosła się do Lyonu, gdzie Plantier stał się znany jako pierwszorzędny ogrodnik uprawiając zarówno warzywa, jak i kwiaty, które  żona sprzedawała na lokalnym targu.  Jego reputacja rosła a on sam  uznany został za  założyciela upraw róż na południu Francji. W roku 1825 r., wyhodował   różę , która była jego największym osiągnięciem- Gloire des Rosomanes . Plantier następnie sprzedał ją swojemu mentorowi Jean-Pierre Vibertowi.
Brent   Dickerson mówi, że to jest jedna z największych i najbardziej wpływowych róż wszystkich czasów. Całkowicie różni się od innych wczesnych róż burbońskich, zwłaszcza fascynuje jej kolor , bardziej czerwony, karmazynowy czy bordowy niż niezwykle pospolity wówczas różowy.    No i te półpełne aksamitne kwiaty .  Niestety nie znamy jej przodków, ale wydaje się wysoce prawdopodobne, że Plantier użył „Sanguinea”, ”Ternaux”, „La Spécieuse” lub jakąś  inną z wczesnych chińskich w typie „Slater’s Crimson”i zhybrydyzował ją z jakąś burbońską. Więc  „Gloire des Rosomanes” winniśmy nazywać mieszańcem burbońskim lub mieszańcem róż chińskich, choć niektórzy rosarianie upierają się, by nazywać ją remontantką.
Roślina ta ma długie, smukłe, ale energiczne pędy ozdobione  okazjonalnymi kolcami i siedmiolistkowe liście. Kwiaty, słodko pachnące, pojawiają się w obfitych kiściach i kwitną od lata do zimy. Krzew jest użyteczny jako roślina  żywopłotowa i   tak jest użytkowana np. w Kalifornii. W Parku Historycznym w Kalifornii, w Niles w dzielnicy Fremont, zaraz od  wejścia znajduje się długi  podjazd okolony żywopłotem z róż zwanych w języku potocznym jako „Ragged Robin”. Howard i Smith zaczęli ją wykorzystywać jako podkładkę w Południowej Kalifornii już w 1922 roku.  Co ważniejsze, była rodzicem „Bardou Job”, „Generał Jacqueminot”, „Géant des Batailles”, „Grand Capitaine”, i „Gruss an Teplitz„, aby wymienić tylko kilka  tych   dobrze znanych starych róż dostępnych jeszcze dzisiaj. Z pewnością przeniesiono do nich jej kolorystykę.

Jacques Plantier  wyhodował również remontantkę Rochambeau/ różnie podaje się jej datę narodzin rok 1830 lub 1836/, która z powodzeniem może ubiegać się o miano pierwszej remontantki . Niestety , odmiana ta  została utracona. Ale czy to była pierwsza remontantka… w każdy razie byłby to kolejny przyczynek do zasług  ojca lyońskich hodowców róż.

W  roku 1827 zmarła mu pierwsza żona i świetny pomocnik w biznesie, w trzy lata później poślubił Charlotte Romain właścicielkę sklepu spożywczego w Lyonie , która niebawem  zmarła w czasie porodu.W roku 1830, przenosi sie na swoje do Guilloterie rue Ossaris.  Wiosną 1834 roku Jacques Plantier poślubił Marię Frances Perrat. którą to upamiętnił  słynną noisettką Mme Plantier. Ta piękna,  róża rośnie niezwykle bujnie tworząc ogromne kopuły krzewów.  Piękne, białe kwiaty złożone nawet ze 150 płatków, rosną w małych skupiskach, które mają tendencję do nadmiernego obciążania jej smukłych gałęzi.   Krzew praktycznie nie ma kolców, a silny, przyjemny zapach ożywia jego chwałę.

W 1837 roku Plantier wypuścił dwie nowe róże i  kolejne w roku 1838, z których jedna jest to bourbon „Pierre de St. Cyr”, tę odmianę wciąż można  znaleźć  w kilku szkółkach. Blada, srebrzysta liliowo-różowa,wypuszcza energiczne pędy, dzięki czemu jest dobrą rośliną do prowadzenia w formie kolumnowej.  Według opinii Williama Paula a 1848 roku, może być uprawiana jako „płacząca róża” . Pachnąca,  zakwita nieco później niż większość innych burbonów.

Wydaje się, że Jacques Plantier  między rokiem 1825 a 1840, mógł wyhodować więcej róż ale  nie wszystkie jego róże zostały zidentyfikowane. Szczytem jego działalności hybrydyzerskiej był rok 1840 gdy to  zaprezentował ponad dziesięć nowych odmian.    Z około 40, jego róż, co najmniej trzynaście to burbońskie, co najmniej dziewięć z nich to remontantki, a przynajmniej osiem to herbatnie.  W tym też czasie w roku 1840, w wieku zaledwie 48 lat,sprzedał swój zakład Francoisowi Lacharme z którym zresztą dobrze się znali. Jak więc widzimy nie prowadził swej firmy zbyt długo bo zaledwie 10 lat. Mimo tego iż wycofał się z aktywnego prowadzenia ogrodnictwa, nadal hodował róże wprowadzając je do obrotu handlowego poprzez  firmę Lacharme.

W roku 1872, umiera Jacques Plantier, twórca   róży Gloire de Rosomanes. Na jego pogrzebie kazanie wygłasza Biskup Nimes,Henry Plantier/1813 -1875/ syn hodowcy. Zatytułował je La Gloire ne manque pas en fait de Roses.  – Chwała nie omija róż.  ‚ … Ja, dzieciak jakich wiele, mieszkałem ze swoją rodziną jakich wiele, nad brzegiem Saony. Skromny ogród mojego ojca miał szczęście , że narodziła się w nim  wspaniała kultura uprawy róż herbacianych. Pamiętam ten odurzający zapach któremu  nie sposób było się oprzeć…”

Na jego nagrobku , znajdziemy inskrypcję w języku łacińskim: „Moje kwiaty zrodziły owoce cnoty i honoru „.

Tekst ten jest oparty o tłumaczenie artykułu PLANTIER: LYON’S FATHER OF ROSES Darrell g.h. Schramm z rose Letter 2018/8Heritage Roses Group.

Lambertiany . Lambertianas 2.0

Pojawiły się na początku XX wieku.  Pierwsze dwie  róże z tej grupy wyhodowano w roku 1903, za sprawą niemieckiego hodowcy Petera Lamberta. Od niego też weźmie nazwę cała grupa róż  wyhodowana przez niego / i nie  tylko/. Zaczęło się tak, że w roku 1896, Peter Lambert kupuje od innego niemieckiego hodowcy Schmitta  prawa do jego trzech róż pnących i nazwie je od trzech bogiń – wdzięku, piękna i radości -  wywodzących się z mitologii greckiej – trzech Gracji – Thalia Eufrozyna i Aglaia .  W zamyśle Lamberta było wyhodowanie z ich udziałem powtarzających kwitnienie róż pnących. Pracę rozpoczął od wyhodowania w roku 1904 z udziałem  Aglai  ramblera Trier,  którym to ruchem dokona swego rodzaju przewrotu hodowlanego. Trier będzie uczestniczył pośrednio bądź bezpośrednio w praktycznie wszystkich próbach hodowlanych Lamberta.  ukonstytuuje  grupę róż zwaną później lambertianami i będzie też nieodłącznym towarzyszem prób hybrydyzerskich Josepha Pembertona które zyskają nazwę mieszańców piżmowych.  W pięćdziesiąt lat później, również Louis Lens użyje go do hodowli swoich mieszańców piżmowych. Również druga z Gracji , Eufrozyna, nieźle się Lambertowi przysłuży i posłuży mu do wyhodowania Frau Helene Videnz i Gruss an Zabern . Thalia nie do końca się sprawdziła, choć i ją udało się Lambertowi ulepszyć i z użyciem Madamme Laurette Messimy wyhoduje mieszańca którego nazwie Thalia Remontant.

Zadowalające efekty pracy nad tymi mieszańcami przyjdą dopiero w latach poprzedzających wybuch I wojny światowej. To wtedy wyhoduje większość swoich lambertian. Jeszcze tylko w w ostatnich latach swego życia  da na rynek siedem znaczących odmian.  Gros lambertian  wywodzi się z trzech odmian róż: polyanty Tip Top, innej lambertiany Geheimrat Dr.Mittweg , oraz wspomnianej już multiflory a może już lambertiany  Trier. Odmiany te uzupełniane są wszechobecną r.foetida bicolor. To jest rdzeń lambertian, choć dla wielu rosarian są one częścią szerszej grupy polyant, to jednak lambertiany zachowają swoją odrębność,  mają charakterystyczny kształt liścia i zapach r.multiflora.

W roku 1909 , Lambert wyhoduje Geheimrat dr. Mittweg[/ Madamme Norbert Levavasseur x Trier/ x rosa foetida bicolor] i w tej róży zawrą się wszystkie podstawowe elementy konstytuujące Lambertiany: a mianowicie obecność mieszańca herbatniego lub jakiejś innej odmiany przenoszącej cechę powtarzania kwitnienia. rosa foetida bicolor zapewniającej interesującą kolorystykę ale głównie podwyższoną odporność na niskie temperatury i wreszcie  Trier, który podobnie jak foetida występuje na pierwszym bądź dalszym planie w podejmowanych przez niego próbach hybrydyzerskich.  Trójkę tę w przypadku innych krzyżówek uzupełnia jeszcze wyhodowana przez Lamberta polyanta Tip Top  zwana czasem Baby Doll wyhodowana – jakże by inaczej z udziałem Trier i rosa foetida bicolor. I tak oto mamy już ujawnione wszystkie elementy układanki które otrzymały nazwę lambertiany.

W ten to sposób Peter Lambert, z użyciem tych właśnie kombinacji genowych wyhoduje około 35 odmian róż.  To ciekawe dokonanie hybrydyzerskie. Otrzymaliśmy bowiem w ten sposób  grupę róż powtarzających  – lepiej lub gorzej – kwitnienie o podwyższonej odporności mrozowej. Jeżeli chodzi o pokrój i wzrost, są to z reguły duże krzewy z tendencją do przybierania form pnących zwłaszcza gdy prowadzone są przy podporze. Ich znakiem rozpoznawczym jest również dobra odporność na czarną plamistość. Nic więc dziwnego, że róże o takich cechach znalazły uznanie w świecie hodowców, choć niektórzy z rosarian wyrażają się o nich z pewnym lekceważeniem. Mam tu na myśli Grahama Thomasa który  powie o nich z przekąsem:” zabrakło im wdzięku”. Bardzo podobną drogą do Lamberta poszedł działający w tym samym czasie Anglik, pastor J. Pemberton, który wyhoduje grupę bliźniaczo podobnych róż, ale uzyskają one zbiorczą nazwę mieszańców piżmowych, mimo, że łączy jej wspólny przodek jakim jest róża Trier. I właśnie te mieszańce z dorobku wielebnego Pembertona  można z powodzeniem nazwać lambertianami.

Tropami bliskimi do poszukiwań Lamberta poszli również niektórzy hodowcy niemieccy, którzy swe próby na tym polu także nazywali lambertianami. Jednakże o dziwo, większym zainteresowaniem dokonania Lamberta cieszyły się w dalekiej Australii.  Działał tam A. Clark dla którego Lambert był mentorem, ale zwłaszcza inny australijski hodowca pochodzenia niemieckiego Frank Riethmuller, który perfekcyjnie dostosował je  do miejscowych warunków, gdzie rosną one znacznie bujniej. Wyhodował je w latach pięćdziesiątych XX wieku i są to : Sprig Song, Ngarla, Gay Vista, Honeyflow, Esmeralda , Carmel Bice, Elaine White,  Cara Bela, Titian, Snow Spray. Jest to dość jednorodna grupa róż, a prawie wszystkie powiązane są z lambertianą  Gartendirektor Otto Linne, choć już nie zachowały jego charakterystycznych o metalowym połysku liści. To bardzo interesujące osiągnięcia hodowlane,  Honeyflow na przykład uważa się za  najlepszą z australijskich róż ogrodowych o pysznym zapachu. Jak się mówi, niektóre odmiany Pembertona są lambertianami, ale wszystkie Riethmulera .  Jeżeli dobrze obserwowałem te odmiany, to w Europie szerzej znana jest tylko odmiana Titian. Wszystkie te odmiany to w warunkach miejscowych duże kopiaste krzewy o pędach pokrytych kwiatami , rzadziej jak  Titian czy Cara Bela  rosną jako  kolumnowe, przy podporze. Część z tych róż , jak na przykład Ngarla, zostało już utraconych.

Pozostało by nam jeszcze omówienie dorobku innych hodowców jeżeli chodzi o tę grupę róż.Nie poświęcę temu zagadnieniu zbyt wiele miejsca gdyż jest to dorobek o charakterze rozproszonym, peryferyjnym. HMF wylicza iż ogółem powstało  około stu lambertian z czego jedynie 1/4  z nich po wojnie. Z tej setki , jedną trzecią stanowią dzieła samego Lamberta. W okresie międzywojennym sekundował mu Max Vogel a po wojnie  wspomniany odrębnie F. Riethmuller i jeszcze Wilhelm Kordes. Współcześnie zainteresowanie tą grupą róż wykazali jedynie Louis Lens i   najmłodszy potomek z gałęzi Vibertów.

W zasadzie poza takimi dokonaniami Kordesa jak: Elmshorn, Berlin, czy Lavender Lassie  a przede wszystkim Eva -  to nie ma o czym wspominać. Jakąś sensowną analizę tego co powstało po wojnie , uniemożliwia utajnianie przez hodowców  rodziców ich kreacji. Często bez jakiegoś sensownego uzasadnienia. Po wojnie powstały zaledwie 23 nowe odmiany lambertian, możemy więc powiedzieć , że jest to grupa zanikająca, którą bez większego błędu możemy już zamknąć w mądrych księgach. Chyba, czego nie da się wykluczyć, nadejdzie tajemna i nieodgadniona moda  i znowu hodowcy będą tworzyć nowe odmiany róż w tym stylu.

Temat lambertian podejmowałem wcześniej jeszcze dwukrotnie:

!. Lambertianas 

2. Lambertiany, Pernetiany, Lawreciany

3.Peter Lambert

Treści tych artykułów w pewnej mierze zachodzą na siebie. Jest to efekt  zdobywania nowej wiedzy.

Marian Sołtys

Frau Karl Druschki i jej potomkowie

Chromolitografia z Journal des Roses  1902/8

Remontantka. Mieszaniec stale kwitnący. Ulubiona róża króla  Edwarda VII, wyhodowana w Niemczech przez Petera Lamberta w 1901 roku.

Rycina pochodzi z Rosen Zeitung. Carl Druschki zmarł   na dwa tygodnie przed kongresem Stowarzyszenia którym kierował, ale Frau Karl jak widzimy na fotografii była w znakomitej formie i róża jej imienia jak najbardziej jej się należała. Co mówię bez złośliwości.

Synonimy – Ma kilka innych rzadziej używanych zamiennie nazw i to znacznie bardziej barwnych , bardziej rzekłbym bardziej trafnych jak: Reine Neiges czy Snow Queen. Peter Harkness tak o tym pisze: „Hodowca nazwał ją imieniem żony przewodniczącego stowarzyszenia, którego nazwę można przetłumaczyć jako – Prawdziwi Niemieccy Przyjaciele Róż. ” Kto by spodziewał, że omawiana tu róża mieć będzie również nasz polski, rodzimy synonim - Pani Druzki. Oto co wyszperała Pani Agata Szwedowicz w Trędowatej Heleny Miszek:

„ Były to kwiaty. Mnóstwo kwiatów — w doniczkach, w plecionych koszach, w wazonach z wodą. Stały na stole, na półkach, na konsolach od luster, nawet na podłodze tworzyły malowniczą kępkę”.Są tu tulipany, storczyki, konwalije, białe i liliowe bzy, fiołki, hiacynty, irysy, goździki, narcyzy… „ Wówczas przemówili monarchowie tej poddańczej rzeszy, pachnącej i rozgwarzonej, w pierwszym rzędzie pyszne królowe-róże, nęcące barwami i bogactwem kształtów; więc: wspaniała „Marechal Nieł“ w złoto-żółtych aksamitach, wdzięczna „La France“ w różowych jedwabiach i wytwornisia „Tebried“ w ślicznych tunikach barwy herbacianej. Była tam i „Pani Druzki“ w śnieżno-białej atłasowej sukni,, „Księżna Liberty“ w karmazynach i strojna w aksamitne purpury królowa-piękność z haremu sułtana Marokko” Jak widzimy, Pani Helena Mniszek nie tylko lubiła, ale i znała się na różach.

Wcześniej odmiana ta miała nazwę Snow Queen i właśnie ta nazwa została przywrócona w Anglii i we Francji, gdzie niemieckie nazwy stały się niepopularne , podczas i po pierwszej wojnie światowej.”Podobne problemy pojawiły się w USA.

Jak możemy przeczytać w NYT z dnia 30 czerwca 1918 roku,przewodnicząca Park Garden Club of Flushing z Nowego Jorku Mrs. A. Vivian przedstawiła rezolucję wzywającą stowarzyszenia różane i hodowców róż by zmienić niemieckojęzyczne nazwy tych kwiatów. Wprawdzie NYT w niepodpisanym odredakcyjnym artykule wyśmiewa się z tego, ale w rezultacie w USA gdzie w owym czasie nie było piękniejszej róży jak American Beauty,  sprzedawana była pod nazwą White American Beauty.  Jak widzimy problem nastrojów antyniemieckich objawił się również w amerykańskim świadku różanym. Jednakże w tym konkretnym przypadku nie miało to nic wspólnego z nastrojami antyniemieckimi gdyż odmianę tę , pod tą nazwą, sprzedawano jeszcze przed wybuchem pierwszej wojny światowej.

Fotografia – Elżbieta Kozak.

Kwiaty – Duże, nawet do 15 cm średnicy i kształtne kwiaty złożone z 25 – 30 płatków, rozwijają się z różowo podbarwionych pąków. Są trwałe po ścięciu i dobrze się zachowują w wazonie ale nie lubią deszczowej i wilgotnej pogody.Przez wielu uważana była za najokazalszą białą różę ogrodową. Otrzymała nagrodę Nickerson Cup jako najlepsza remontantka jaka została wyhodowana po 1900 roku. No i trzeba przyznać, że uprawa tej róży to czysta przyjemność. Rośnie dzielnie, nie marudzi i nie choruje. Sam Lambert bardzo cenił sobie tę odmianę. Jak pisze J.H.Nicolas w swojej Rose Odyssey z roku 1937,  Lambert zawsze twierdził, że remontantki jeszcze wrócą do łask. I nie pomylił się zbytnio.

fotografie obok Elżbieta Sołtys rosarium Barcelona 2012.

Sam krzew o silnym wzroście – do 2 m wysokości. Nie lubi zbyt silnego cięcia, ale zaleca się redukowanie jej starszych pędów. Jest podatna na mączniaka, ale nie tylko, gdyż w roku 2018  niespodziewanie dla mnie została zaatakowana przez rdzę róży, choć ta rosnącego obok Szekspira zignorowała. Wspomniany już wcześniej J.H. Nicolas powołując się na rozmowę z Lambertem twierdzi, że główną winą za zbyt  silny wzrost tej odmiany ponoszą szkółkarze, którzy okulizują ją na nieodpowiednich podkładkach. Nicolas dalej pisze, że rzeczywiście widział w szkółce Lamberta rosnących i obficie kwitnących wiele egzemplarzy . Żaden z nich nie przekraczał jednakże wielkości 1 m. Mrozoodporna, 4 strefa usda. Reaguje pozytywnie, obfitszym kwitnieniem na przyginanie zbyt wyrośniętych lub wybiegniętych pędów – tak jak zdecydowana większość remontantek. Ja swój wyczekany egzemplarz posadziłem jesienią 2008 a kupiłem na www.ruze. unas.cz.  Już pierwszy rok po posadzeniu widać, że świetnie się sprawdza. Mimo wilgotnego i deszczowego sezonu świetnie kwitła a jej kwiaty nigdy nie tworzyły mumii. Ostrzegany przed jej kapryśnością, część krzewów posadziłem po osłoną foliową, ale nie było takiej potrzeby. Te na wolnym powietrzu kwitły bezproblemowo, jedynie zewnętrzne płatki dostawały czerwonych przebarwień. Jedyną jej wadą jaką na dzień dzisiejszy znajduję to to, że jej kwiaty zbyt szybko przekwitają.

Jednak  Adrew Hornung w Le rose Italiene tak pisze:” …biała „Frau Karl Druschki” firmy Lambert, stała się faworyzowana przez kwiaciarnie, mimo że była bardzo podatna na uszkodzenia spowodowane przez deszcz” str. 78

foto Urszula Trętowska.

Pochodzenie:Merveille de Lyon x Mme Caroline Testout.W roku 1906, w pięć lat po jej wyhodowaniu,  Lawrenson, wyselekcjonował od niej sport Frau Karl Druschki Cl. Ma on nieco mniejsze kwiaty  niż roślina wyjściowa a pąki kwiatowe przebarwione są na różowo. Z innych jej sportów wymieńmy jeszcze Margueritte Guillard  wyselekcjonowaną przez Chambarda.

Choć sama Druzki, przebijała się do serc miłośników róż z pewnym trudem i dopiero sprytne marketingowo nadanie jej przez hodowcę imienia żony przewodniczącego Niemieckiego Towarzystwa Przyjaciół Róż utorowało jej drogę do kariery,   u rosarian od razu wzbudziła zainteresowanie. Pierwsze mieszańce z jej udziałem powstały już w roku 1904,  a jako pierwszy sięgnął po nią w roku 1904, Aleksander Dickson II , krzyżując ją z Kaiserin Auguste Viktoria. Mówię tu o róży Mrs.David McKee. Lambert też dostrzegł duże możliwości hodowlane tkwiące w swej odmianie i w roku 1909 krzyżując ją z polyanthą  Madame Norbert Levavasseur daje nam prawdziwy hit jakim  była popularna i ceniona do dziś odmiana Exellenz von Schubert.W tym samym czasie,  chodzący jak cień za Lambertem  jego dawny pracownik/współpracownik?/ Wilhelm Hinner krzyżuje ją z nieistniejącym już dziś mieszańcem herbatnim , potomkiem  Kaiserin Auguste Viktoria – Franz Deegen i daje nam przebój nad przeboje, przesławną  po dziś dzień Gruss an Aachen. To róża w zachwycie nad którą Graham Thomas zalicza ją do english roses  co w jego ustach jest najwyższym z możliwych komplementem. Od siebie dodam, że jestem przekonany iż każdy z rosomanes który zdecydował się poświęcić jej  miejsce w swoim rosarium nie żałuje tego heroicznego kroku. Hinner nie odpuszcza , wykorzystując w pełni możliwości Druzki. W rok później krzyżuje ją  z La France i tak oto  powstaje piękny i popularny do dziś mieszaniec herbatni Georg Arends. Teraz nie ma już roku by na rynku nie ukazała się jakaś interesująca nowa odmiana róży z udziałem Frau Karl Druschki. Lambert wprawdzie również stale ma baczenie na jej  możliwości ,daje nam jeszcze Druschki Rubra, Goldene Druschki, Hildebrandseck – i szereg innych , ale nie wyhoduje już takiego przeboju jak Excellenze von Schubert nie mówiąc już o tym by się zmierzyć z dokonaniami W. Hinnera.

Kolejna fala wybitnych róż z udziałem Frau, przychodzi pod koniec lat dwudziestych wraz z działalnością Pedro Dota. Odkrywa on jak gdyby nowy wspaniały świat krzyżując Frau Karl Druschki z pernetianami a zwłaszcza z Souvenir de Claudius Pernet. Uzyskuje w ten oto sposób całą grupę świetliście kolorowych róż,  jarzących się słońcem Hiszpanii i świetnie się tam czujących. J. Nicolas, który wizytuje szkółki P.Dota w latach trzydziestych, jest pod wrażeniem dokonań tego hodowcy. Te, nazwijmy to  – „Dotiany”  to: Angel Guimera, Apeles Mestres, Nuria Recolon,Padrinas Bonnet,czy La Belle Espagnole. Osobnym osiągnięciem Dota jest wyhodowanie z udziałem Frau i  wspaniałej pernetiany Souvenir de Cludius Pernet – Goldene Moss, pierwszej zabarwionej na żółto róży mchowej. Kontynuując wątek pernetian w hodowli róż z udziałem Frau trzeba powiedzieć, że świetnie się te dwa światy uzupełniają. W okresie międzywojennym powstanie ponad 20 odmian będących krzyżówką pernetian i Frau Karl Druschki. Prym wiodą tu Souvenir de Claudius Pernet i  trochę nietypowa pernetiana Lyon Rose. Weigand z użyciem Souvenir Claudius Pernet wyhoduje w roku  1929 Oberburgemaister  Heimerich o ciemnym nasyconym kolorze co było dość nieoczekiwanym efektem, oraz nieco później Symphony. Natomiast z udziałem Lyon Rose powstają: Gruss an Weimar Kiesego w 1917 roku, i Rembrandt van Rossema -  mniej więcej w tym samym czasie. W latach trzydziestych Elsa von Wurtemberg wyhoduje  trzy siostrzane róże właśnie z udziałem Lyon Rose. Są to: Prinzessin Badhildis, czy Pfaffstadt . Inną grupę prób hodowlanych stanowią krzyżówki  Frau z udziałem innych białych róż, dokonywane  zapewne w nadziei znalezienia ideału czysto białej róży ogrodowej. Do tej grupy należą krzyżówki z udziałem, Virgo, Kaiserin Augusta Viktoria, czy Niphetos .

Na fotografii obok, wykonanej przez Cezarego Blicharza w Europa Rosarium  w 2009 roku widzimy nienazwanego z jakichś powodów mieszańca  naszej szacownej Frau z  Cristata, którego to wyhodował Otto Jacobus w roku 1938. Wielka szkoda, że ta wytworna róża nie weszła nigdy do obrotu handlowego. Dziś niesiona modą na starodawne klimaty miałaby szansę wypłynąć na szersze wody powodzenia. Sam P. Lambert interesował się możliwościami tej odmiany i skrzyżował ją z mieszańcem herbatnim Luise lila i tak oto powstała Druschki Rubra.

O jeszcze jednym potomku owej -  jak to powiedziała Mniszkówna – Druzki, chciałbym powiedzieć. Otóż wszyscy Nabonanndowie gustowali w różach herbatnich uważając ich za swego rodzaju arystokrację i w rozmowie z J.H.Nicolas, Paul Nabonnand bardzo ubolewał, że powoli ustępują one, są wypierane przez parweniuszy, jak nazywał mieszańce herbatnie czy remontantki. Zdawał sobie jednakże sprawę z nieuchronności pewnych procesów i sam ma na swoim koncie parę prac z mieszańcami herbatnimi. Opowiadał Nicolasowi jak kiedyś rozmawiał królem Szwecji Gustavem V , który przyjeżdżał na Rivierę na okres zimy. Gustav V miał narzekać iż bardzo żałuje iż nie może tych pięknych róż mieć w swoim kraju ze względu na niesprzyjający klimat. Paul Nabonnand ujęty słowami króla zaproponował by ten ogłosił wśród hodowców konkurs na wyhodowanie róż nadających się do uprawy w tamtym surowym klimacie. Gustav V podchwycił ten pomysł. Sam Paul Nabonand też wziął w nim udział i ku swemu zaskoczeniu wygrał go różą do której wyhodowania  użył  słynnej Frau Karl Druschki. Potem różę tę nazwał  S.M. Gustave V.

Jeszcze po II wojnie Światowej powstaje 12 odmian róż w z udziałem Frau Karl Druschki, a niewątpliwie najsłynniejszą z nich jest różowa floribunda G. Delbarda, wyhodowana w roku 1958 -  Centenaire de Lourdes. Efektem zainteresowania /Delbarda możliwościami hodowlanymi  Frau, jest jeszcze  floribunda Cyclamen oraz wspaniała , czysto biała , wyhodowana już w roku 1977 z pomocą Virgo – Candeur. Doprawdy trudno pojąć dlaczego ta piękna róża nie znalazła sobie mocniejszego miejsca na rynku.

Ogółem z pomocą Frau Karl Druschki, powstało ponad sto nowych odmian róż z czego w prawie 80% przypadków posłużyło jako roślina mateczna a w 20% jako dawca pyłku. Zainteresowanie jej możliwościami przejawiali w zasadzie wszyscy liczący się hodowcy okresu międzywojennego ale najbardziej ją eksploatował sam jej twórca Peter Lambert – w 12 przypadkach. Możliwościami jej zainteresował również hodowcę Australijskiego, Clarka dla którego był autorytetem i mentorem. Drugim hodowcą który zakochał się w omawianej tu odmianie był Pedro Dot. W pierwszym pokoleniu wykorzystał on  naszą bohaterkę siedmiokrotnie , ale z bardzo spektakularnym efektem tworząc jednolitą , spójną grupę mieszańców z pernetianami, wyróżniającą się bajeczną, świetlistą kolorystyką, nadzwyczaj  prezentującą się zwłaszcza w warunkach Hiszpanii. Hinner , wielki konkurent Lamberta ma na swoim koncie tylko dwie kreacje – ale za to jakie! Są to  George Arends a zwłaszcza Gruss an Aachen. Wspomniałbym jeszcze o Weigandzie i Croibierze, ale oni nie wyhodowali odmian, które by się jakoś trwalej zapisały w pamięci rosomanes.

Lista odmian wyhodowanych z udziałem Frau Karl Druschki. Kolumna druga, rok hodowli , trzecia nazwisko hodowcy,  kolejna kolumna to rodzice. X oznacza  Frau Karl Druschki.

anbw Rose              1933        Buinsman         x souvenir de claudius pernet
Abendrote                  17         Ebeling              x juliet
Adesugata            2002          japonia             s
Angel guimera         26          Dot                     x souvenir de claudius pernet
apeles mestres        25          Dot                     x scp
arrilaga                    29            Schoerner           laing x
barbarossa                6           welter              x cap hayward
bloomfield discovery 25      thomas              danae x
bloomfield peerpet 20          thomas             icebergp. x
cw ellis                      4            dickson       ii x kaiserin augusta
candeur                  77             delbard       xii peace virgo
candeur lyon         13             croibier         x
centenaire lourdes 58          delbard          xii
christobell                37          croibier          x mme butterfly
christoph weigand 28          weigand         x scp
christophe colomb 53          aicardi               potin x
climb fkd                    6           lawrenson        s
commandeur gravere 8        croibier             x liberty
cyclamen                     59        delbard             x orange triumph
deutschland               10        kiese                   x soleil dor
druschka                    32          kordes2           x hawlmark
druschki rubra          29         lambert            x luise lilia
edel                             19         mcgredy2         x niphetos
edelweiss                   25        dieneman         x
elizabeth                   11          cant                   x
excellenz schubert  9           lambert               levavaseu x
felbergs                    25         felberg               x farbenkonig
frau ida munch      19          besch                x billard
fkd x cristata          18          jacobs               x cristata
freiburg                  16          kruger                   kruger x
george arends        10         hinner              x la france
gloire steinfurth    20        weigand          x macArthur
glorfield                  16        cook                  x russel
goldene druschki 36         lambert            x fredrich harms
golden moss         32         dot                    x scp i blanche moreau
gruss an aachen    9          hinner             x degeen
gruss an weimar 17          kiese                x lyon rose
gudrun h             96          schworer          x romanze
heine multifl      12         lambert                  trier x
heinrich munch 11         hinner               x testout i grant
henri coupe       16         barbier               x tepliz
hildebrand                  9          lambert                 rr x
ibiza                          38           dot                               butterfly x
indiana                       7            gurney                         rosalind or x
isabel llorach          29           dot                              x seguin
junior van fleet       23          kemp                            dr van fleet x
karl foerster            30             kordes2                  x spinossisima
konigin l                  27          weigand                     x sunburst
konigin maria t    16             lambert                     x louise lila
kralijca maria       35            brada                         x golden ophelia
la belle espagnole 27          dot                               x clos vogueot
lady bowater         15           easlea                          x prarisaer
lemon pillar           15          paul                             x marechal niel
lemon queen         12          hobbies                       x ravary
leonnie lambert   13          lambert                        x prince bulgarie
louis burg             21           gilot                                 jonkheer x
louise cret            15           crette                            x kaiserin auguste v
ludwig moller     15            kiese                             x niel
luter                     29            dechant                        xii harisoni
lyonfarbige        28                                                   x lyon rose
albert barbier   25             barbiere                       x
mme chambard 11             chambard                  x prince bulgarie
marceline            28           buatois                        x druhen
marcia stanhope 22          luilley                          x
marguerite guillard 15     chambard                   s
memoriam             62       abrams                          peace peace x2
utro moskwy         52        sztanko                      x independence
mrs carnegie         13       cocker                             niphetos x
lamplough             20       gredy2                        x
mckee                       4       dickson                     ii x kaiserin augusta
elisha hicks           19       hicks                             x gabriel luizet
herbert stewens   10          gredy2                          x niphetos
rindge                    19        howard                        rayon dor x
nancy gay         2011       m.shoup                    x2 z carefree beauty
natalie boetner     9           boetner                   x goldelse
nuria recolon      33          dot                               canigo x
heimerich            29         weigand                   x scp wspaniały kolor
opaline                 22         lippiat                          breslau x
paeonia                14          gelduig                     xii ulrich brunner i john laing
panama                13           cook                          x
pardinas bonet   29          dot                            xii girald i scp
pedralbes            35          camprubi                 x boullet
pfaffstadt            29         elsa von…                 x lyon rose
briand                 29          mallerin                  xii xii lyon rose i willowmere
prinz max           34         elsa von…                    x lyon rose
bathildis             29         elsa von…                   x lyon rose
hildegard von b  9          lambert                      x harms
hindenburg       33          lambert                      x tarouca
rembrant           14          van  rossem               x lyon rose
robert betten    18          betten                         x coralina
rosy morn         14           clark                          x x
saroquette        12            neubert                    x mme jumes gravereaux
schloss seusslitz 33        dechant                    x harisoni
schon ingeborg 21          kiese                          x botner
soleil dorent      35         croibier                     x eduard herriot
charles laemmel 18      gillot                          x soleil dor
cardoso                18      fontes                            grant x
salati mongellaz 37      croibier                          x
st ingbert            26      lambert                       x melanie soupert
studienrat          26       lambert                           aaron ward x
Sunday best      24        clark                               x
sweet seventeen 23     clark                               x bardou job
symphony           35       weigand                        x scp
turnvater            27       almrich                          xii macArthur chatenay
voie                     49        robichon                       x potin
scharnost           14        lambert                        x g.keller
walkure             17         ebeling                          x gilemot
white love         73         buinsman                    x peace
white prince    61           abrams                           peace xii peace
wildenfels rosa 28         dechant                       xii testout i grant
zaida                   22         lippiat                          x beaute de lyon
bloomfield ex   29          thomas                        x munch

To co pokazuję, to zaledwie wierzchołek góry lodowej . Zasługi i możliwości omawianej odmiany sa znacznie większe. Tu bowiem pokazałem jedynie te odmiany, które zostały wyhodowane z bezpośrednim udziałem Frau Karl Druschki.  Drugie pokolenie czeka na odkrycie i omówienie.

W dostarczeniu materiału do tego artykułu, nieocenionej pomocy dostarczył HMF.