Moje róże – moja pasja

Clements John

John Clements / 8.11 1936 – 8 08 2007/Zmarł 8 sierpnia 2007 roku podczas pracy nad swoim nowym katalogiem róż na rok 2008, w swoim domu w Newberg, na atak serca. Zostawił po sobie szesnastu wnuków i jednego prawnuka.

Clements urodził się 8 listopada 1936 r. W South San Francisco, ukończył liceum w Turlock w Kalifornii i   wstąpił do amerykańskich sił powietrznych w wieku 19 lat, służąc w Anglii w dziale kontroli ruchu lotniczego. Gdy wrócił do cywilnego życia ,  został kontrolerem w Federalnej Administracji Lotnictwa , gdzie pracował do 1984 roku.   Na emeryturę przeszedł po 28-letniej karierze i   całą  swoją energię skierował  na róże.

W 1972 roku założył szkółki Small World Miniature Roses, które stały się największym hurtowym dostawcą miniaturowych róż na Północnym Zachodzie. Później, po podróży do Europy, gdzie to odwiedził szkółki Davida Austina , bardzo wzbogacił swoją pasję do róż, włączając w to odmiany historyczne i odmiany Davida Austina. W czasie swej podróży w 1987 roku do znanego na całym świecie ogrodu Davida Austina w Anglii, stanął pośrodku tego ogrodu i powiedział:” W tym kierunku  pójdą Stany Zjednoczone i tak właśnie my pójdziemy ” Jak się okazało była to słuszna decyzja. Życie bowiem przyniosło   modę na  kwiaty w typie starych róż ogrodowych  , gdzie do tej pory królowały niepodzielnie mieszańce herbatnie. Clements wyspecjalizował się w hodowli sadzonek bez wirusów, unikając materiału w USA powszechnie zarażonego.. Zwrócił się do Europy i ciągu kilku lat sprowadził  stamtąd tysiące róż  , aby zapewnić  sobie  zdrowe rośliny. Wysiłki te przyniosły mu międzynarodowe uznanie i dużą uwagę ze strony publikacji krajowych, które przyciągnęły klientów, którzy powoli  zaczęli się uzależniać   od grubego, pełnokolorowego katalogu Heirloom. Pięcioakrowy ogród  pokazowy  w St. Paul , który założył wspólnie ze swoją żoną Louise,kusił klientów i ich portfele  swą bogatą kolekcją.

Zaczęli z małżonką od kupienia pięciu akrów ziemi w St. Paul w 1985 roku i powoli powiększali swe włości. Szkółki od początku specjalizowały się w produkcji odwirusowanych  sadzonek róż na własnych korzeniach. Jego żona Louise dużo podróżowała po Europie, zwiedzała ogrody różane i szkółki pod kątem wyszukiwania ciekawych odmian róż, aby dodać je do swojej kolekcji. Ich rozległe ogrody demonstracyjne są największymi na Zachodnim Wybrzeżu. W rezultacie firma stała się największym rodzinnym biznesem różanym w Stanach Zjednoczonych. Swoim sukcesem potrafił podzielić się z innymi. Szerokim echem odbiła się jego postawa gdy to  dotknięty przez klęskę żywiołową konkurent znalazł się na krawędzi bankructwa. Nie wahał się by wspomóc go hojnym darem  – dziecięciu tysięcy krzewów róż.

Przeglądając  dorobek Clementsa, doliczymy się ponad 120 nowych odmian róż z czego około 30 odmian to róże miniaturowe. Ostatnia róża jaką przekazał osobiście do handlu, to Marie Louise , nazwana tak imieniem swej wnuczki. Jego firma, zarządzana aktualnie przez potomków, jeszcze w pięć lat po śmierci hodowcy przekazywała  odmiany, które wcześniej wyhodował, takie jak:Jolly Good, Kara Lee, Lovers Blush czy Merry Melody, ogółem 11 odmian. Ostatnią w 2012 roku.

Kim Pokorny, jego przyjaciel tak pisał:  ” Jeśli róże są królową roślinnego świata,to John Clements był ich królem. Współwłaściciel Heirloom Roses, największej rodzinnej szkółki róż w kraju, Clements porzucił tron, gdy zmarł z powodu niewydolności serca.”

W początkowym okresie swojej działalności skupił się na różach miniaturowych. dopiero później pod wpływem podróży do Europy a zwłaszcza odwiedzin u Austina, zainteresował się  różami historycznymi.

Pierwsza, róża jaka wyhodował to   ”Morning Has Broken”  z 1996 roku- jej nazwa pochodzi od starego szkockiego hymnu, który był ulubioną piosenką Louise Clement od wielu lat i był pieśnią wybraną na wesele Clementsa  a wykonanej przez Cat Stevens’a   na  ślubie jego  i Louise w 1979 roku. Jednakże tak na prawdę jego kariera hodowlana zaczęła się znacznie później na przełomie  lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych.Po wizycie u Austina powstał pomysł połączenia urody English Roses i wigoru oraz wytrzymałości róż G.Buck’a i zdaje się rokować jak najlepiej.Najbardziej dobitnym przykładem jest tu Impresionist, krzyżówka  Distant Drums i Grahama Thomasa. Dziwne by było, gdyby Clements, uzyskując tak spektakularny efekt hodowlany z omawianej tu krzyżówki nie poszedł tym śladem. I rzeczywiście w roku 2009 pojawiła się na rynku inna jego hodowla  z użyciem Distant Drums, jest to to White Lycorice. Jeszcze wcześniej, bo w roku 2002 została nam pokazana  róża bardzo podobna do Distant Drunms , o takich samych niezwykłych i  niepokojących barwach . Nazwał ją nawet Distant Tunder, co by pośrednio wskazywało na pokrewieństwo z Distant Drums. Ta wszechobecność przenikających się  żółci oranżów i czerwieni w dorobku Clementsa, wskazywała by, że  Distant Drums, jest obecny w jakiej nienazwanej siewce Hodowcy, której z upodobaniem używa. To z jednej strony. Z drugiej strony możemy spytać się jak dalece dorobek Austina jest obecny w programie hodowlanym Clementsa. Przeglądając jego dokonania/ a wziąłem po uwagę około 100 odmian/ widzimy, że w ponad 10% przypadków występują  róże Austina. Najczęściej będą to:  Graham Thomas, który wystąpił jako roślina mateczna w przypadku takich odmian jak  Morning Has Broken, czy Louise Clements. Dalej The Yeoman jako dawca pyłku w przypadku  Good Old Summertime czy  Star of Nile.  Ponadto używał jeszcze takich odmian jak  Golden Celebration jako dawca pyłku  przy róży Portlandia czy  Mary Rose jako roślina mateczna w przypadku  wspaniałej odmiany Fragrant Masterpiece. Oczywiście róż w stylu angielskim jest u Clementsa więcej, np. Discovery,  Golden Globe czy  Imagine , ale  hodowca nie podaje rodziców tych kreacji i o pewnych koneksjach możemy się domyślać jedynie po wyglądzie.

Inna uwaga. Jego aktywność hybrydyzerska była krótka , bo trwała około 15 lat, ale była bardzo intensywna, gdyż w tym czasie zdążył wyhodować i w znakomitej większości umieścić na rynku ponad 120 odmian

W swoim katalogu z roku 2001 tak napisał: „Hodowla róż, jak sądzę, jest bardziej sztuką niż nauką. Czuję intensywną miłość do piękna róż. Przez lata prób i błędów z dużą dozą intuicji i miłości połączyłem najlepsze angielskie róże i wiele innych form róż ze szczególnym naciskiem na zapach, piękno i odporność na choroby. Uprawiamy 10 000 siewek  każdego roku, każdy egzemplarz spośród tych 10 000 w ciągu czterech lat poddawany jest wnikliwej ocenie. Tylko około pięć cztery z nich zostanie uznanych za wystarczająco dobre, aby można je było nazwać i wprowadzić do handlu. Testujemy je bardziej wytrwale niż inni hodowcy, ponieważ nigdy nie są  chronione chemicznie. W tej metodzie czuję, że tylko najlepsze będą wykazywać zarówno odporność na choroby, jak i wigor.”

Klimbery które sprawdziły się w klimacie Skandynawii

Autorem jest Dr  Denise Andersson, mieszkający w Orebro / Swecja/  wiceprezes szwedzkiego Rose Society i redaktor „Rosenbladet”  Artykuł ten został zamieszczony w jednym z roczników Canadian Rose Annual.

W Europie Północnej, mamy sytuację podobną do tej w Kanadzie: nasze róże rosną i pięknie kwitną podczas długich i ciepłych dni lata, tylko po to, by marznąć   i często zamierać podczas surowych naszych zim. Szwecja, Norwegia i Finlandia to wszystko „długie” kraje rozciągające się z północy na południe ze znaczącymi różnicami w temperaturach zimowych od niskich -40-50 stopni Celsjusza daleko na północ do około zera w południowej Szwecji. Żyję trochę na południe od środkowego punktu, Orebro jest w linii pomiędzy Sztokholmem i Oslo. Nasze temperatury w zimie są generalnie około 5-15 stopni poniżej zera, czasami spadając do -25 lub mniej.

W takich warunkach nauczyliśmy się polegać na odpornych na mróz różach takich jak rugosas, alby i inne raz kwitnące stare
róże. Współczesne róże powtarzające kwitnienie są problemem. Szczególnie róże pnące. Co więc zrobić, jeśli tak jak ja, kocham róże, które sięgają dla nieba, które rosną na drzewach i na altankach, łukach i ścianach? Po prostu musimy szukać tych odpornych: one są  , po prostu musisz je znaleźć!

Przez długi czas, mieliśmy jedynie dwie róże pnące, które mogliśmy naprawdę uprawiać tu na północy. Były  to”Polstjarnan” i
Flammentanz „. Teraz zaczęliśmy odkrywać niektóre z nich inne – z których nieliczne to kilka kanadyjskich róż.

„Poltjarnan” (zwana także „Białą gwiazdą Finlandii  lub ”The Wasa Star”), jest odporna na co najmniej trzydzieści pięć lub czterdzieści stopni poniżej zera. Hybrydowa Rosa beggeriana została skrzyżowała  ze starą białą polyantha „Gruss an Zabern”, została wyhodowana przez szwedzko -fińskiego ogrodnika Harald Wasastierna i wprowadzona w 1937 roku.
Dla miłośników róż na dalekiej północy jest to wspaniałe pnącze która nigdy nie zamarza Kwiaty są małe, lekko wypełnione i występują w klastrach; niestety okres kwitnienia to  tylko dwa-trzy tygodnie - ale spektakularne! Roślina rośnie do około 5 m . Mogę polecić tę różę północno kanadyjskim różankom!

Flammentanz „to piękna czerwona róża od Wilhelma Kordesa, z 1955 roku, wielkokwiatowy, krewny Rosa rubiginosa. Może dotrzeć 3,5m i ma grube pędy i duże listki – idealne pnącze  na ścianę. To bardzo popularna róża w Szwecji, ponieważ
jak „Polstjarnan”, rzadko przemarza, tolerując 30-35 stopni poniżej zera lub więcej.

W ostatnich latach członkowie Szwedzkiego Towarzystwa Różanego (Svenska Rosensallskapet) testowali również inne  pnące róże w naszym zimnym klimacie i powoli, nastawiamy się na odkrywanie innych odpornych odmian. Szukamy pnącej róży
która będzie swobodnie rosnąć, nie musząc ich zdejmować i przykrywać ich każdej zimy – zadanie, które jest nie tylko żmudne i
pochłaniające czas, ale także trudne do zrobienia. Pierwsze silne mrozy jesienią mogą nadejść bardzo nagle i zaskoczyć nas!

Kanadyjskie róże

„John Cabot” (Svejda 1978), hybryda Rosa Kordesii, ma duże, lekko wypełnione różowo-czerwone kwiaty i rośnie tutaj do 3 m. Podobnie jak wszystkie r. kordesii, ta odmiana ma solidne pędy, dzięki czemu jest  idealna na ściany budynków. Nie ma żadnych problemów z  chorobami grzybowymi. Fantastyczna róża!

„William Baffin” (Svejda 1983), również kordesii. Tutaj kwiaty są liliowo-różowe i lekko wypełnione. Bardzo wytrzymała odmiana
która z łatwością może osiągnąć 3 m  wysokości i robi to bardzo dobrze!

„Henry Kelsey” (Svejda 1984) jest trzecią r.kordesii od Dr. Svejda „Explorer Series”, którą obserwowałem tutaj. Jasno czerwone, lekko wypełnione kwiaty, rośnie do  210- 230 cm.

Naprawdę jesteśmy wdzięczni Kanadzie za  te odmiany róż pnących! Ja również czekam na wypróbowanie kolejnej kanadyjskiej róży, wychowanej przez Isabella Preston, a mianowicie „Patricia Macoun”, hybryda Rosa helenae. Gatunek ten jest dość odporny w Skandynawii i jest już  bardzo popularny, rośnie do 5m i produkujące dziesiątki tysięcy  kwiatów na dojrzałej roślinie w okresie kwitnienia na początku lipca. Zapach jest silny i słodki.

Europejskie Climbers / Ramblers

„Lykkefund”Uważa się, że (Olsen 1930) jest hybrydą Rosy helenae i „Zephirine Drouhin”. Podobnie jak to drugie, jest  praktycznie bezcierniowy. Podobnie jak poprzednie, rośnie bardzo silnie.

Uważam, że hybrydy Rosa multiflora  całkiem dobrze znoszą nasze warunki . Dobrym przykładem jest „Aglaia” (Schmitt 1896), którego jednym z rodziców była   róża noisette „Reve d’Or”. To jest całkiem zaskakujące, bo z takim rodzicielstwem nie można by oczekiwać róż które wytrzymywałyby  w temperaturach niższych niż 20 C. Ta odmiana jednak posiada wystarczającą mrozoodporność. Kwiaty jej są jasnożółte, lekko wypełnione, w gronach i rozsiewa bardzo przyjemny zapach w powietrzu dookoła. Pędy ma praktycznie bezkolcowe, osiągające 2,5 – 3 m.

„Russelliana” (przed 1840) jest uważana za hybrydę pomiędzy formą Rosa multiflora i Rosa setigera. Ze względu na wpływ setigera, ta odmiana jest oporniejsza  niż większość ramblerów multiflory. Kwiaty są podobne do róż galijskich, tylko mniejszej wielkości: zaczynające się od wiśnioczerwonego stając się fioletowawe z wiekiem , są bardzo pełne. Ta róża uratowała wygląd mojej pergoli gdy zeszłego lata po poprzedniej surowej zimie, zmarzły inne róże u mnie i u sąsiadów. „Russelliana” rośnie powoli, ale może w ciągu trzech-pięciu lat dorosnąć do 3,5 metra.

„Madame Sancy de Parabere” (Bonnet 1874), jeden z nielicznych żyjących do dziś róż Boursaults, to przeoczona przez rosomanes róża, która powinna być uprawiana częściej. Pędy są bezkolcowe, liście ciemne i bujne. Jej różowe kwiaty  są dość duże, lekko wypełnione, z długimi płatkami zewnętrznymi i krótszymi wewnętrznymi. Rośnie co najmniej do 3m. Kwitnie stosunkowo dobrze na początku, w połowie czerwca. Obserwowałem u niej bardzo małe  uszkodzenia od mrozu.

Również rosa arvensis i jej hybrydy „Ruga”, „Splendens” i ”Venusta Pendula” sprawdziły się tutejszych warunkach dobrze. Wszystkie mają luźne, cienkie pędy, które z wdziękiem wiją się i wplatają w drzewa i    altanki oraz na ścianach, rozgałęziając się chętnie, tworząc bardzo bujne rośliny. Wszystkie mają białe kwiaty pojawiające się pojedynczo lub  w małych kiściach.

Mrozoodporne, powtarzające pnącza.

Kanadyjskie mieszańce kordesii są najbardziej oczywistym wyborem gdy ktoś szuka niezniszczalnego pnącza. Ale jest  jeszcze kilka innych. Przede wszystkim mamy klasyczny bladoróżowy „New Dawn” (Dreer 1930), która ma dość rozsądną odporność mrozową, nieznacznie poniżej -20c

Jeszcze lepszy jest jednak wino-czerwony / fioletowy/ ”Souvenir d’Alphonse Lavallee”, remontantka wyhodowana przez C.Verdier w 1884 roku. Jego wzrost jest silny i krzaczasty a kwiaty pachnące, bardzo pełne i wytwornie się prezentują. Może osiągnąć do 2,5 wysokości.

Mamy jeszcze  jedna wspaniałą różę, którą zbyt często pomijamy, jest to „Gloire de Dijon” (Jacotot 1853) jest ona moją ulubioną różą. Muszę o niej wspomnieć, mimo że jest mniej odporna niż inne opisane tutaj. Jednak wspaniale  i obficie powtarza kwitnienie i jest bardziej wytrzymała niż większość ludzi myśli, Jeżeli możemy zapewnić jej ciepłą ścianę i osłonę  przed lodowatymi zimowymi wiatrami, to jest godna uwagi.  Jeżeli nawet w szczególnie mroźne zimy przemarza, to jednak szybko regeneruje i kwitnie jako jedna z pierwszych.  To jest także jedna z ostatnich róż na jesieni. Kwiaty są bardzo pełne, bladożółte i morelowe, z różowymi zabarwieniami, które stają się bardziej wyraźne im więcej słońca mamy. I zapach jest wspaniały! Osiąga wysokość do 2m.

Często to nie mroźne zimy powodują najwięcej szkód, ale stałe rozmrażanie-zamrażanie-rozmrażanie-zamrażanie na początku
wiosny. Dlatego pnące chronimy   przed  zbyt szybkim rozpoczęciem wegetacji, okrywając  gałęziami iglaków, workiem jutowym, lub dowolnym innym materiałem , który umożliwi swobodną cyrkulacje powietrza i odetnie od bezpośredniego działania promieni słonecznych.   To powinno być zrobione w lutym-marcu.

Dr  Denise Andersson, mieszkający w Orebro / Swecja/ jest wiceprezesem szwedzkiego Rose Society i redaktor „Rosenbladet”  Artykuł ten został zamieszczony w jednym z roczników Canadian Rose Annual. Wydał mi sie interesującym i postanowiłem go przetłumaczyć. Nie wiem dlaczego Pan Aderson  omawiając róże kanadyjskie pominął  wspaniałego  klimbera o różowych kwiatach Johna Davis. Może nie miał przyjemności go bliżej poznać. Takich pominięć jest więcej, np. róże Geschwinda, ale postanowiłem  nie ingerować w strukturę artykułu.

Temat róż pnących dość intensywnie wyeksploatowałem w *Artykule *Uprawiając pnące róże*

Marshall Henry

Znaczną część dziedzictwa Morden, stanowi hodowla roślin prowadzona przez  federalną stację badawczą. A żaden lokalny hodowca roślin nie jest lepiej i szerzej znany niż doktor Henry Marshall, który stworzył słynną serię róż z Parkland i przyczynił się do zrewolucjonizowania  uprawy róż w Kanadzie. Aby uhonorować błyskotliwe dzieło dr Marshalla, ta rzeźba z brązu została zainstalowana w ogrodzie różanym w parku w Morden Civic Center. Autorem jej jest Jake Goertzen, miejscowy artysta z Pembina Hills . Napis na postumencie brzmi;

Henry Heard Marshall,   1916 – 1994
Wielokrotnie nagradzany naukowiec, autor, nadzwyczajny obywatel.
Hodowca roślin z ponad 40 introdukcjami, w tym seria róż z serii Parkland.
„Życie zaczyna się w dniu, w którym zakładasz ogród.”

Rzeźba ta była możliwa do zrealizowania dzięki dofinansowaniu od Rządu Kanady – Department of Canadian Heritage, Town of Morden i Thomas Sill Foundation. Została odsłonięta 19 lipca 2008 r.

Pierwszym hodowcą, który w Morden zajął się tematem powtarzających kwitnienie , mrozoodpornych róż był William Godfrey. Po odejściu Godfrey’a  na emeryturę w 1946 roku,  głównym ogrodnikiem w Morden został Bert Harp, kiedy z kolei on przeszedł on na emeryturę w 1969 roku, został zastąpiony przez Henry’ego Marshalla /1916 -  11 .03.1994/. Ponieważ   Harp nie pozostawił zapisków ze swojej pracy hodowlanej,  , więc Marshall zaczął w Morden w 1970 pracę z różami na linii opartej na Rosa arkansana . Opracował tę linię na stacji badawczej Brandon, Manitoba. „Assiniboine” i „Cuthbert Grant” to dwa przykłady z jego wczesnych sukcesów. Marshall używał ich potem wielokrotnie i z dobrymi efektami w Morden.  Gdy w roku 1981 przeszedł na emeryturę, prace te kontynuowała jego asystentka , Lynn Collicut. H. Marshall, musiał się dobrze zapisać nie tylko w pamięci pracowników stacji, ale i mieszkańców miasta Morden, ponieważ jeden z ogrodów  miejskich  Morden Civic Center ogród różany na 5th & Stephen Street  zdobi okazałe popiersie H. Marshalla. Wykonał je lokalny artysta Jake Goertzen.

Marshall Pracował w Agricultural Research Station w Morden do emerytury w 1981 roku, rozwijając hodowlę około 35 nowych odmian warzyw i roślin ozdobnych w latach 1952 – 1977. Jego żona to   Genevieve Evangeline „Eva” Foresman (1921-2012). Mieli czterech synów. W uznaniu jego służby społecznej otrzymał Kanadyjski Medal Stulecia (1967). Zmarł w Morden i został tu pochowany na Morden Hillside Cemetery .

Wprawdzie HMF przypisuje mu wyhodowanie 37 odmian róż, jednakże większość z nich nigdy nie weszła do obiegu handlowego. Nie potrafię na dziś dzień powiedzieć, czy nie przeszły surowego reżimu przesiewu czy też  po likwidacji programu rządowego nie było komu się nimi zająć. Najbardziej znane odmiany Marshalla to:

Adelaide Hoodless
Assiniboine
Cuthbert Grant
Morden Amorette
Morden Blush
Morden Cardinette
Morden Centennial
Morden Fireglow
Morden Ruby
Prairie Joy

Survivor

Winnipeg Parks

Żona Eva urodziła się w Winnipeg 27 kwietnia 1920 roku jako druga córka Franka i Florencji (z domu Cannon) Foresman. Uczęszczając do szkoły średniej w Morden w 1938 roku, poznała Henry’ego Marshalla, który pracował w Farmie Doświadczalnej. Ich pierwszy syn, Bob, urodził się w Morden, 8 stycznia 1942 roku. drugi, urodził się Bill, 22 lipca 1943,  . Henry zaciągnął się do armii i stacjonował w Shilo. Wyjechał za granicę w grudniu 1943 r. Po powrocie na wiosnę 1946 r. Przenieśli się do Brandon, gdzie Henry był zatrudniony w Farmie Doświadczalnej. Tutaj urodził się ich trzeci syn, Rick, 29 kwietnia 1948 r. I ich czwarty syn, Jim, 22 kwietnia 1952 r. W okresie dorastania swoich dzieci, w ciągu dwunastu lat zaopiekowała się 32 przybranymi dziećmi. Obejmowały one od noworodków po przedszkolaki.

Mural Róża -  znajduje się na wschodniej ścianie Boundary Trail Place  130 Stephen Street  stacji badawczej Morden, gdzie powstały róże należące do Parkland Series. Został zaprojektowany i ręcznie namalowany przez artystkę Irene Peters. Ten obraz przedstawia znaną z wytrzymałości różę Morden Centennial  – jedną z serii róż z Parkland, które zostały opracowane przez dr Henry Marshalla. Odsłonięcie muralu miało miejsce 19 lipca 2008 r. I było częścią „Projektu Duch Chautauqua” – 2008

Harmon Saville

Był jednym z największych na świecie hodowców i producentów miniaturowych róż. W roku 1971 założył specjalistyczna firmę Nor’Est Miniature Roses, która zajmowała się nie tylko produkcją róż, ale i ich hodowlą. Przy czym wprowadzając nowe odmiany pomagał również swoim kolegom. To kolekcjoner nagród i wyróżnień takich jak Award of Excellence ( AOE) jak i  AARS. Pierwszą róż z którą  wygrał nagrodę AOE była Child’Play. Potem to już seryjnie Party GiRl, Cornsilk, Valerie Jeanne, Julie Ann, Little, Jackie, Centerpiece,  Winsome, Rainbow End, Heavenly Days, Golden Hallo czy Good Morning America. Na pierwszym miejscu postawiłbym tu Party Girl z którą wygrał pierwszą Award of Exellence w roku 1981.

A wszystko to zaczęło się w 1966 roku kiedy postanowił  przyozdobić ogrodzenie swojego domu nad oceanem w Massachusetts poprzez powieszenie na nim róż w pojemnikach. Ponieważ był to listopad, to żadne centrum ogrodnicze nie proponowało nic interesującego. Skończyło się to na tym, że posadził New Dawn, ale róże zainspirowały go do tego stopnia, że niebawem na posesji rosło 400 krzewów róż zajmując każde wolne miejsce. Gdy przed  świętami Bożego Narodzenia, syn Mike zamówił dla niego miniaturowe róże od Ralpha Moore postanowił rozmnożyć je korzystając  z piwnicy. A skończyło się to tak jak wspomniałem na początku, założeniem „małego biznesu” by – jak to określił – mieć co robić na emeryturze.  Zaczął jako dystrybutor róż R.Moore, po czym spróbował sam zająć się hybrydyzacją miniaturek.   w 1975 roku przedstawił swoje pierwsze dwie miniaturowe róże „Pearl Dawn” i „Little Liza „. W sumie,zarejestrował ponad dziewięćdziesiąt odmian miniaturowych róż, w tym: „Acey Ducey”, „Apricot Mist”, „Baby Katie”, „Centerpiece”, „Chasin” Rainbows „,” Child’s Play „,” Dee Bennett „,” Golden Halo „,” Good Morning America „,” Julie Ann „,” Little Jackie „,” Minnie Pearl „, „New Beginning”, „Party Girl”, „Rainbow’s End”, „Teddy Bear”,”Whoopi” i „Winsome”.

„Party Girl” była pierwszą z wielu nagród ARS Award of Excellence zwycięzcy (1981) i z odmianą tą wiąże się około 65 potomków wyhodowanych również przez innych hodowców jak np.  Jean Kenneally „(Futura x Party Girl) zhybrydyzowana przez Dee Bennett, oraz ”Mountie” (Party Girl x Dwarfking) zhybrydyzowana przez Keitha Lavera.

W roku 1993 wycofał się z bieżącej działalności założonej przez siebie firmy, ale nadal zajmował się hybrydyzacją. Jego ostatnie osiągnięcia hodowlane to  wprowadzenie zapachu do róż miniaturowych. Tym samym jego pachnące Scentsational i Seattle Scentsational – stały się trwałym wkładem w dziedzictwo  świata róż.

Co roku wykonywał 60 do 70 krzyżówek z czego 5-6 z nich to krzyżówki wykonywane na wielką skalę, po 20000 siewek. Tak więc co roku miał do obejrzenia i wyselekcjonowania około 80000 siewek. „Zdałem sobie sprawę z tego, że to gra liczbowa- mówi-  i jedynym sposobem by uzyskać coś interesującego, jest odpowiednio duża liczbowa ekspozycja założeń teoretycznych”. W swojej działalności nie zamykał się tylko na swoich pomysłach ale przychylnym okiem patrzył osiągnięcia hodowców amatorów, których to siewki były oceniane łącznie z własnymi.Ulubionymi odmianami, które używał do hybrydyzacji to  June Lavender, Lavender Jade i Velvet Touch.

Selekcjonując nowe siewki zwracał uwagę przede wszystkim na wigor roślin, następnie wykluczając wszystkie siewki o pojedynczych kwiatach. To odmiany dla koneserów , popyt na nie jest bardzo mały – twierdził.

Nor’East sprzedawał w szczycie swej potęgi po pół miliona sadzonek róż miniaturowych rocznie. W produkcji było zawsze około 100 odmian. Co roku wchodziło 5 nowych odmian i tyleż samo było usuwanych z katalogu.

Harmon Saville  zmarł w roku 1997 a w siedem lat później rodzina, tj     żona Chip i  synowie, John, Michael i Robert  sprzedała firmę Nor’Est.

Wpis ten powstał w oparciu o wspomnienie pośmiertne zamieszczone w Canadian Rose Annual, rok 1998 oraz artykuł zamieszczony na stronie internetowej Kathy Belendez.

David Austin i Graham Thomas

Motto:  ”Róże Davida Austina, wydają się być stworzone na skrzyżowaniu, gdzie nauka spotyka się z Bogiem”.

Cytat ten pochodzi ze strony internetowej Daphne Filiberti, rosarianki z Kaliforni – www.rosegathering.com. On sam zresztą twierdzi, że hodowla róż to bardziej sztuka niż nauka. I trudno się z takim spojrzeniem nie zgodzić jak się patrzymy na jego dzieła.
David Charles Henshaw Austin, syn rolnika, urodził się 16 lutego 1926 roku na tej samej farmie , na której aktualnie mieszka.W 2003 roku  otrzymał Victoria Medal of Honour od Królewskiego Towarzystwa Ogrodniczego za swoje zasługi dla ogrodnictwa , oraz Dean Hole Medal z Royal National Rose Society. Otrzymał również honorowy tytuł magistra z University of East London za prace o hodowli róż, oraz nagrodę za całokształt twórczości z Garden Centre Association w 2004 roku. Został też uhonorowany Orderem Imperium Brytyjskiego w 2007 roku. W 2010 roku nazwano go „Wielkim Rosarianinem Świata”. Do tych zaszczytów dodajmy jeszcze dyplom World Federation Rose Societes i tytuł Hall of Fame za 2009 rok dla róży Graham Thomas.

Z kolei Graham Stuard Thomas – 03 04 1909 – 16 04 2003, to inna wielka postać w ogrodnictwie angielskim. Przez 30 lat był Gardens advisor w National Trust. W tej roli spełniał się wyśmienicie. Nadzorował odbudowę takich słynnych ogrodów jak Mottisfont Abbey w 1957 roku czy Sezincote House w 1968 roku. To właśnie jego praca dla National Trust przyniosła mu Order Imperium Brytyjskiego w 1975 roku. Nie licząc innych, na przykład Garden Media Guild przyznała mu nagrodę za całokształt twórczości w 1996 roku. Można z angielska powiedzieć, że był to horticultural artist, author and garden designer. Z wielu książek które napisał wymienię dwie: „The Graham Stuard Thomas Rose Book” (swoista trylogia o różach – biblia) oraz „Three Gardens of Pleasant Flowers”.

Dwie wybitne postaci, wybitne choć osobno w tym jeszcze nic nadzwyczajnego nie dostrzegamy. Dopiero spotkanie się tych dwu osobowości na owym skrzyżowaniu gdzie to nauka spotyka się z Bogiem, dało nam wszystkim nową jakość którą popularnie i powszechnie nazywamy English Roses.
To dzięki D. Austinowi wreszcie do świadomości hodowców dotarło, że nie ma żadnych powodów dla których nie mielibyśmy korzystać z wielowiekowego dorobku, tak anonimowych pasjonatów jak i zawodowców. Prawie trzydzieści lat Dawid Austin pracował według przyjętych wcześniej przez siebie założeń. Mianowicie zadał sobie pytanie: jak nasze róże powinny wyglądać, jakimi cechami winna się róża charakteryzować.Nie będę rozwijał tego wątku, gdyż najlepiej objaśni to sam Maestro w swoim artykule Character English roses.
Swój program sformułował stosunkowo wcześnie, dlatego już w roku 1961 mogliśmy się cieszyć pierwszą różą zgodną z jego założeniami, którą to wyhodował jeszcze jako amator. Była to Constace Spry będąca wynikiem krzyżówki Belle Isis i Dainty Maid - jej pierwotne imię to AUSfirst -/ pierwsza austinka/. Ta róża jeszcze nie powtarzała kwitnienia, ale już zapowiadała wszystko to co najlepsze w tej grupie róż. Delikatne kolory i cudowne kształty w stylu starych róż.
Niezwykle zajmującym zajęciem- wspomina G. Thomas- było odbywanie dorocznej pielgrzymki do Albrighton, blisko Wolverhampton, by zobaczyć tysiące siewek Austina, obejrzeć ich rozwój, i podziwiać bogate i jednocześnie delikatne (nie ostre) kolory, cudowne kształty, i zadowalający zapach. Całkiem dobrze osiągnął swój cel, i dziś widzimy, że róże Austina podjęły dalszy rozwój starych róż dokładnie w tym miejscu, gdzie on został pod koniec XIX w. przerwany. Ponowne odkrycie czaru starych róż jest jednym z najważniejszych wydarzeń świecie róż. To sięgnięcie do uroku starych róż galijskich, damasceńskich czy centifolii z ich europejską tradycją sięgającą epoki brązu jak też ich krzyżówek z różami Orientu, jest najważniejszym skutkiem dokładnie zaplanowanej pracy D.Austina. Czy w związku z tym możemy powiedzieć, że jest to   rewolucja ogrodowa podobna do tej z jaką mieliśmy do czynienia na początku XIX wieku gdy pojawiły się róże powtarzające kwitnienie? Aż tak daleko bym się nie posunął, ale z całą pewnością jest to przewrót na miarę pojawienia się żółtych kolorów, pernetian i i ich pochodnych.
Skąd u Austina pojawił się taki pomysł? To złożony proces. Zaczęło się to gdy jeszcze jako nastolatkowi wpadła w ręce wydana właśnie niedawno książka George Bunyarda Old Garden Roses. Zapewne to właśnie ta lektura zainspirowała go do zajęcia się różami. Druga inspiracja wywodzi się z obserwacji przyrody. Konkretnie zainspirowała go róża Stanwell Perpetuall. Pomyślał: Skoro przyroda potrafiła dać nam różę o kształcie róż osiemnastowiecznych i dziewiętnastowiecznych, powtarzającą kwitnienie,  to dlaczego miałbym nie powtórzyć , ale już celowo, takiego zabiegu.Trzecią inspiracją było zainteresowanie się dorobkiem Josepha Pembertona. Jak wiemy wielebny dążył do podobnego celu, trochę tylko inaczej zdefiniowanego. Dokonywał krzyżowań mieszańców piżmowych, nie powtarzających kwitnienia z najogólniej mówiąc mieszańcami herbatnimi. Uzyskał w ten oto sposób krzewy, klimbery powtarzające kwitnienie o wyraźnie większych, piękniejszych kwiatach niż u odmiany wyjściowej. Austin był jednakowoż o wiele bardziej konsekwentny. Jak widzimy nie on pierwszy wpadł na taki pomysł. Bowiem poza Pembertonem, któremu zwyczajnie zabrakło czasu by w pełni wycyzelować swój zamysł również np. P. Dot sięgał po dziewiętnastowieczny repertuar. Również Kordesowie uraczyli nas np. Blue Boy, ale nie zrobili tego decydującego kroku. Zawiodła ich intuicja? A może u ich boku zabrakło kogoś takiego jak Graham Thomas?
Dziś już doskonale wiemy, że wyprodukować towar to najłatwiejsza część biznesu. Schody zaczynają się gdy trzeba potem ten towar sprzedać. Ta prawda znana była dobrze współczesnych Austinowi Harknesom gdy to Peter, który wszak jakichś rewolucyjnych odmian nie hodował  - zwykł mawiać, że wyhodować nową odmianę to każdy potrafi. Sztuką jest potem ją sprzedać. To własnie Graham Thomas , który owładnął wyobraźnią rosomanes angielskich, jako pierwszy, gdy jeszcze pracował jako szkółkarz dostrzegł w różach dziewiętnastowiecznych ponadczasową jakość i drzemiący w nich handlowy potencjał. Prowadził szkółkę i oferował klientom stare odmiany, które nagle i nieoczekiwanie stały się de mode. W katalogach dla Sunningdale Nurseries już w 1960 roku, pokazał stare róże jako produkt wysokiej jakości, dużo bardziej godny uwagi niż pospolite mieszańce herbatnie i floribundy. Pracował jednocześnie jako doradca dla National Trust, gdzie między innymi zajmował się przywracaniem do życia starych zaniedbanych a onegdaj prześwietnych ogrodów przy rezydencjach angielskich wielmożów. Był odpowiedzialny za ponad 100 ogrodów. Przywrócił świetność Hidcote Manor, zrewitalizował Sissinghurst Castle, upiększył Mount Stewart (w Irlandii .Północnej) i przywrócił dla Stourhead jego XVIII wieczną wspaniałość.
Gdy Graham Thomas szykował się do przejścia na emeryturę jako szkółkarz, poszukiwał miejsca dla swojej kolekcji starych róż. I w 1971r. pojawiła się okazja by stworzyć nowy ogród przy Mottisfont Abbey, którego dzierżawca właśnie zrzekł się własności pięknego otoczonego murem ogrodu warzywnego.
Ogród został otwarty po raz pierwszy w 1974 i teraz przyciąga ponad 150,000 gości rocznie, z czego niemal 60,000 odwiedza ogród w pełni sezonu w czerwcu. Aktualnie rośnie tam około 2000 krzewów róż, owoc trzydziestoletniej pasji kolekcjonerskiej , która stała się ona początkiem Narodowej kolekcji Róż. Znajdziemy tam rośliny z Francji, Niemiec, Stanów Zjednoczonych no i oczywiście licznych ogrodów rozrzuconych po całej Wielkiej Brytanii w tym również odmiany reintrodukowane przez G.Thomasa jak Belle de Crecy czy Robert le Diable. Tą część kolekcji Thomasa, która nie zmieściła się w Montisffond znajdziemy w ogrodzie RNRS w St.Albans. Ogród Mottisfont Abbey jest arcydziełem Graham Thomasa, ukazuje jego ogromną wiedzę o roślinach, jego miłość do róż i jego geniusz łączenia w idealnej harmonii roślin w atrakcyjnych kombinacjach barw.

Jest jedna szczególna róża w tej kolekcji Montisffond. Jest nią Graham Thomas, ładna austinka poświęcona mu przez jego wielkiego przyjaciela Dawida Austina. Jest ona zasadzona tu na cześć człowieka który przywrócił nam do ogrodów stare róże jako najwyższej jakości rośliny ogrodowe i poświęcił nam, przy Mottisfont, najpiękniejszy ogród różany w Wielkiej Brytanii. Jego przyjaźń z Davidem Austinem przekroczyła wymiar prywatny. Nie zamierzam dociekać głębi inspiracji G. Thomasa jeżeli chodzi o kształt programu hodowlanego Austina, ale z całą pewnością jego opinie były decydujące jako pewnego rodzaju „ideologia ”  lub mówiąc bardziej neutralnie jako narracja marketingowa, towarzysząca wejściu nowej grupy róż na rynek. Z całą pewnością rynek został przez Thomasa przygotowany na wejście nowej oferty. Nie wątpię, że klienci byli cokolwiek znużeni prawie stuletnią dominacją mieszańców herbatnich i z przyjemnością i ciekawością przywitali ewidentnie nową jakość na rynku. G. Thomas, biorąc pod uwagę jego wcześniejsze dokonania świetnie nadawał się jako ten wprowadzający. Pomijając elementy propagandowo komercyjne trzeba zaznaczyć, że był tym , który dostrzegł brak ciągłości hodowlanej, gdyż szkółkarze jak gdyby zarzucili prace nad rozwojem róż galijskich i damasceńskich koncentrując się głównie na floribundach i mieszańcach herbatnich. Róże D.Austina wypełniły tę lukę a G.Thomas to dostrzegł i podkreślił.

Niezwykle zajmującym zajęciem- wspomina G. Thomas- było odbywanie dorocznej pielgrzymki do Albrighton, blisko Wolverhampton, by zobaczyć tysiące siewek Austina, obejrzeć ich rozwój, i podziwiać bogate i jednocześnie delikatne (nie ostre) kolory, cudowne kształty, i zadowalający zapach. Austin całkiem dobrze osiągnął swój cel, i dziś widzimy, że jego róże  podjęły dalszy rozwój starych odmian dokładnie w tym miejscu, gdzie on został pod koniec XIX w. przerwany.

Pozwolę sobie tu na osobisty wtręt. Ja również odbyłem dwa lata temu  obowiązkową dla każdego rosomanes pielgrzymkę do Albrighton. Wrażenia z niej opisałem w innym artykule. Tu tylko powiem, że sztuka ogrodnicza Austina robi wielkie wrażenie. Jego róże prezentują się wybitnie. Nigdzie indziej nie widziałem austinek w lepszej kondycji.

Ponowne odkrycie czaru starych róż jest jednym z najważniejszych wydarzeń świecie róż. To sięgnięcie do uroku starych róż galijskich, damasceńskich czy centifolii z ich europejską tradycją sięgającą epoki brązu jak też ich krzyżówek z różami Orientu, jest najważniejszym skutkiem dokładnie zaplanowanej pracy D.Austina.

Mówiąc o Grahamie Thomasie nie sposób nie poświęcić kilku zdań jego dorobkowi pisarskiemu. ” Rose Book”, ta swoista trylogia o różach ich uprawie i odmianach , tylko z pozoru jest z wolna toczącą się opowieścią starszego pana. Zawiera ona bogactwo informacji, których nie sposób gdzie indziej znaleźć. Tak na prawdę jest to traktat filozoficzno ogrodniczo estetyczny, właśnie w duchu Gertrude Yekyll. Pisząc swoje szkice posługiwał się specyficznym językiem, który to potem został uznany jako próba stworzenia języka ogrodnictwa, lub raczej jako próba przywrócenia XIX wiecznego języka ogrodnictwa angielskiego do publicznego dyskursu, obiegu .Dla niego ogrodnictwo to sztuka i rękodzieło połączone w jedno i niezwykle ważnym było aby nie rozdzielać tych dwu sfer. Jest to ewidentne nawiązanie do założeń Arts&Craft i do dorobku Gertrude Yekyll, którą miał honor znać osobiście. Nikt, kto się z tym dziełem zapozna nie zostanie taki sam. Szacunek dla ciągłości tradycji, wiara w niezmienne i obiektywnie istniejące kanony estetyczne każe widzieć działalność każdego z nas jako nierozerwalną cząstkę dorobku ludzkości. Że tak jest nie mam najmniejszej wątpliwości. Reakcja rynku, zachwyt klientów formą i przekazem treściowym związanym z English Roses a w końcu reakcja na to innych hodowców są tego najlepszym dowodem.

Nie wiem czy Austin rozpoczynając swoje prace nad rodziną róż angielskich zdawał sobie sprawę z tego, że ubocznym skutkiem jego niewątpliwego sukcesu hodowlanego będzie rozbudzenie zainteresowania różami wieku XIX i wcześniejszymi, ale wygląda na to, że efekt będzie podobny jak w przypadku Józefiny Beauhernais gdy to gromadząc kompletną jak na owe czasy kolekcję róż w Malmaison, przyczyniła się tak do rozbudzenia mody na róże, jak i do lawinowego rozwoju hodowli nowych odmian. Należy również podkreślić i dostrzec przełamanie mody i hegemonii mieszańców herbatnich , które niezasłużenie wyparły inne rodziny róż. Niezwykłe jest również to, że działalność i dzieło Davida Austina uzyskało wsparcie w twórczości Grahama Thomasa, który również wiele uczynił propagując stare róże i na równi z Austinem przyczynił się do wywołania mody na róże historyczne poprzez propagowanie ich uprawy oraz ich uroku.

Nie dziwi mnie, że się zaprzyjaźnili. Obaj reprezentują typ osobowości dziś coraz rzadziej spotykany. Graham Thomas otrzymał niezwykle staranne wykształcenie uzupełnione nadto wielością zainteresowań i talentów jak na ten przykład wspaniały tenorowy głos , który skłaniał go do interesowania się muzyką klasyczną czy też ogromny talent plastyczny, który zapewne odziedziczył po rodzicach, który zaowocował wielością szkiców roślin, bezbłędnie oddających ich naturę. Jednakże nade wszystko dysponował wspaniałym językiem ,który pozwalał mu najtrudniejsze kwestie przedstawiać jako potoczystą flegmatyczną gawędę. Lektura i tłumaczenie jego tekstów to czysta przyjemność.

Austin był bardziej samoukiem , synem farmera, bez większych tradycji. Nie znam bliższych danych o jego wykształceniu gdyż bardzo chroni sferę swojej prywatności, ale tuż samo nazewnictwo wyhodowanych przez siebie róż zdradza głęboką znajomość historii i literatury angielskiej. Pełno w nich jest odniesień do ważnych postaci na przykład z literatury szekspirowskiej, starożytnej Anglii jak też i poezji. Aż się prosi by napisać odrębny szkic o nazewnictwie  english roses. Nazewnictwo jak wiemy jest integralną częścią sukcesu handlowego . Nazwa musi zwracać uwagę klienta. Tu panowie, bo nie wątpię, że konsultowali to ze sobą  bardzo udanie odnieśli się do poczucia dumy Anglików z dorobku ich narodu. Piszę o tym by pokazać , że przyjaźń tych dżentelmenów miała solidne podstawy. Rozumieli się nie tylko w sprawach czysto technicznych.

Właściwie odczytali znaki czasu, choć róże Austina nie od początku znalazły uznanie. Jednakże moda na retro zaczęła się do rosomanes powoli przebijać. Jednakże jeszcze nie do szanownych jury . Hodowcy również wykazywali daleko idącą wstrzemięźliwość. Czy nie zastanawia,  że Austin nie dostał ani jednej nagrody ADR, Ani razu nie wyróżniła go AARS, że poprzestanę na tych dwu najważniejszych. Dopiero w niedawno  WFRS nagrodziła odmianę Graham Thomas tytułem jednej z najważniejszych współczesnych róż świata.

Inni ani się obejrzeli a już byli daleko z tyłu. Zaczął się więc szalony ruch w peletonie i organizowanie pościgu. Nie to by trafiło na zupełny ugór. Próby hodowlane były podejmowane wcześniej przez innych hodowców. Jak już wspominałem  , próbował P. Dot,  Wilhem Kordes próbował. Jeno, że zabrakło myśli konstytuującej, nie dostrzegli swojej szansy. Nie mieli swojego Grahama Thomasa. Tak też i próby kończyły się niczym. Jak dziś popatrzę na dorobek czeskiego mistrza Jana Bohma, to widzę, że on już w latach trzydziestych ubiegłego wieku już miał w swojej ofercie „Austinki”.  Taka na ten przykład Kneżna Libuse. Ale wracając do tematu. Trzeba było znaleźć odpowiedź na to co robił Austin, na kontynencie. Sięgnięto więc po stare zapiski i tak oto pojawiły się  róże Romantica u Meillandów. Podobnie Reneissance  Poulsenów, Marchenrose Kordesów czy Nostalgie Tantau. Do tego samego nurtu włączył się też i dom Harknessów ze swoimi nowymi odmianami włączonymi w serię English Legend. Wydaje mi się, że tylko hodowcy amerykańscy pozostali odporni na tę modę. No, ale oni podążyli w zupełnie innym kierunku. W kierunku mi szczególnie bliskim. Róż bezobsługowych, odpornych na mrozy i choroby grzybowe. Jeszcze o jednej grupie róż bym wspomniał. Generosa Domique Massada. Bowiem charakteryzują się one tym, że powstały w bezpośrednim nawiązaniu do English Roses, Massad nie ukrywał wstydliwie tego. Są  to w większości mieszańce english roses.

Róże w Wiktoriańskim stylu. Tak bym je wszystkie / łącznie z english roses/ na dzień dzisiejszy nazwał. Nie wiem jaką ostatecznie nazwę otrzymają , ale z całą pewnością tak jak floribundy czy mieszańce herbatnie będą klasyfikowane odrębnie. Nazwa tej grupy nie wykluje się w Polsce, nie mamy bowiem ani literatury o różach, ani znaczących w świecie osiągnięć hodowlanych, ale cóż nam szkodzi mieć swoją nazwę.Wszystkie te nowe odmiany, które powstały wg. tego samego mechanizmu, tj. wielokrotnego  krzyżowania raz kwitnących róż  osiemnasto i dziewiętnasto wiecznych z powtarzającymi kwitnienie różami współczesnymi,  by doprowadzić potomstwo do cechy powtarzania kwitnienia – wcześniej czy później utworzą jednolitą grupę klasyfikacyjną. Dziś wiemy, że raczej trochę później, gdyż hodowcy nie chcą zdradzać tajemnic swego warsztatu, by zachować możliwość pobierania opłat licencyjnych za swoje nowości jak najdłużej. Tak więc dziś nie wiemy na ile jednolita jest ta grupa i na ile uprawnione jest podciąganie ich pod jedną kategorię. Nie mam tu zbyt wielkich oporów bo proponuję  kategorię literacką, opisową a nie botaniczną. Na nią przyjdzie czas gdy to nimb tajemniczości nieco opadnie. Jednakże wszystkie one mają swoich ojców: Davida Austina i Grahama Thomasa.

Z całej tej palety wymienionych wcześniej  twórców, tylko Austin pokazał autentyczną kreatywność. Reszta poszła w tym kierunku bo została przez niego do tego zmuszona. Dominique Massad, opowiada jak to pojawił się u Meillandów ze swoimi nowościami hodowlanymi/Generosa/ a tam zbyto go lekceważącym stwierdzeniem: -” u nas , to się takie dziwadła na śmietnik wyrzuca!”

Oni z pewnością nie odczytali znaków czasu.

Uprawa róż w pojemnikach

No dobrze, to w takim razie porozmawiajmy o uprawie róż w pojemnikach. Ja , ze swej strony nie mam zbyt wiele do powiedzenia w tej materii, gdyż  praktycznie nie praktykuję tego sposobu uprawy.

Mam jedną pienną, Barbarę którą na sezon zakopuję w perforowanej donicy pośrodku klombu a na zimę chowam do garażu. Nadto jeszcze uprawiam  w 2 – 4 donicach drobnokwiatowe jak na ten przykład Lovely Fairy  czy Gigles . Te  z kolei na zimę  dołuję z donicami a gdy już bryła korzeniowa dobrze zwiąże, to przed dołowaniem wyjmuję je z donic. Dobrym miejscem na takie operacje jest ogród warzywny.Na wiosnę sadzę je ponownie do donic. Gdy rośliny się już zbytnio rozrosną w donicy, to po prostu sadzę je na rabacie a do donicy idą młodsze egzemplarze. Teraz mam jeszcze pod opieką Marszanilę od Pana T. Kurka. Posadziłem ją pod namiotem foliowym a na zimę, pędy położyłem na ziemi i okryłem stertą liści. Zobaczymy na wiosnę co ona na to powie.

Co do nawożenia:  stosuję miks obornika granulowanego i Osmocote. I to całe moje doświadczenie w tej materii.

Miejsce zostawiam więc czytelnikom.  Jak komentarzy pojawi się więcej , to pokuszę się o miks doświadczeń w formie artykułu.

Zapraszam, a na razie proponuję dwa obszerne wpisy czytelników traktujące o tym zagadnieniu.

Właśnie od jakiegoś czasu przymierzam się do podjęcia ,czy też zaproponowania tego tematu – uprawa róż w pojemnikach.Przyznam ,że ostatnio rzadko bywam na tym wspaniałym blogu i może przeoczyłam wpisy w tej sprawie.
Usiłuję uprawiać róże w donicach, z lepszym i gorszym skutkiem. Odmiany, które w gruncie, w naszym klimacie nie dają rady, bo albo przemarzają do tego stopnia, że reanimacja nie ma sensu, albo mają kwiaty zupełnie nieodporne na deszcz. Moje doświadczenia trwaja zbyt krótko, by wyciągnąć jakieś kategoryczne wnioski, ale mogę powiedzieć,że kilka odmian tak prowadzę, w dużych donicach ceramicznych ( do przenoszenia na zimowanie w zacisznym zaułku trzeba wezwać pomoc :) ) . I tak mam na przykład opartą o ścianę Elfe , rośnie w półcieniu ,przepiękne kremowo-seledynowe kwiaty nie mokną (jest daszek , czyli w sumie tragiczne miejsce dla róży, ale jej to pasuje ! ), łatwo owinąć na zimę . Róża wielokwiatowa o nieciekawej nazwie Lavaglut , po prostu czerwone szaleństwo przez całe lato ! Stoi przy komplecie wypoczynkowym i przyciąga wzrok .I mam kilka odmian bardzo mocno pachnących, ale są bezimienne niestety, kupione na dziko.
Nie wszystkie odmiany się nadają, są róże, które potrzebują większej przestrzeni życiowej i w donicach rosną słabo.
Plusy takiej uprawy- łatwiej kontrolować wszelakie robactwo i choroby, bo z taką różą ma się do czynienia codziennie , wystarczy wyjść na taras i już człowiek nie zniesie widoku mszyc na liściach.
Wady- oj, trzeba podlewać ! Tegoroczne lato było cudowne, ale co się nalatałam z konewkami, i w dodatku wymyśliłam sobie,że woda ma być odstana, w temperaturze pokojowej, więc było najpierw wypełnianie licznych konewek i wiader, potem czekanie na odstanie, na końcu podlewanie..
.Druga sprawa- nawożenie, w donicach to sie rozgrywa inaczej niż w glebie, trzeba wyczuć moment i nawozić częściej, ale lżejszym nawozem.
No i zimowanie ! Trzeba przetransportować ciężkie donice w zaciszny kącik, przy spadku temperatury poniżej zera, owinąć czymś donice (maty kokosowe są rewelacyjne, tylko drogie) zabezpieczyć glebę (np.korą ) i pędy ( w ostateczności narzuciłam koc )
Eksperymentuję dopiero od 3 czy 4 lat, ale mogę szczerze powiedzieć, że jestem zadowolona.
Oczywiście , co jakiś czas trzeba krzewy przesadzać do nowej ziemi , a czasem i większych donic , albo po prostu , jeśli ktoś nie jest dozgonnie przywiązany, ….wymienić.

Maja Zamroch

Na tych fotografiach, które oglądamy dzięki uprzejmości Pana Tadeusza Kurka,  oglądamy róże w pojemnikach na jego posesji.

Ponieważ posiadam trochę róż, które nie wytrzymują naszych zim w gruncie, jak np. przysłowiowa już „Marszanila”, czy ‚Perle des Jardins’ oraz kilkanaście róż piennych, które z racji swojego pokroju są bardzo trudne do zimowego zabezpieczenia z nie mniejszym zaciekawieniem czekałem na rozwinięcie tematu. Niestety, albo nikogo ten temat nie interesuje, albo – po prostu – nie uprawia róż w pojemnikach.
Moja przygoda z tymi różami zaczęła się 20 lat temu, a jako pierwsze były pienne ‚Rosarium Uetersen’ i krzaczasta ‚Hokus – Pokus’. Wszystkie żyją, a niektóre nawet się powiększyły o dodatkowe odmiany na tym samym krzewie. Np. ta róża http://www.roses.webhost.pl/2008/03/rosarium-uetersen/, oprócz opisanego sporta w koronie, na dwóch nowych pędach kwitnie w połowie wysokości na biało (‚Schneewittchen’), a przy samej podstawie krzewu na czerwono (‚Munstead Wood’). „Marszanile” po kilkuletniej uprawie w pojemnikach „poszły” – jedna do autora tego bloga, a druga do Warszawskiego Ogrodu Botanicznego na 200-lecie istnienia, natomiast u mnie zostały dwie, zaokulizowane na wysokości 2 metrów i prowadzone kaskadowo. One też jako pierwsze, bo już w kwietniu, zapraszają zapachem i kolorem do odwiedzenia gospodarzy, jako że stoją przy wejściu do domu, a u ich podstawy kwitną bardzo podobne w kolorze i zapachu krzaczaste ‚Perle des Jardins’ i ‚Lady Hillingdon’. Opisanie całej karuzeli z różami w pojemnikach zajęłoby zbyt wiele miejsca, jako że jest ich u mnie, zarówno piennych jak i krzaczastych z miniaturami włącznie kilkadziesiąt. Stoją (oprócz dwóch wejść do domu) w najprzeróżniejszych miejscach jak np. miejsce ogniskowe, na ogodowym kamiennym „stoliku” ważącym chyba z półtorej tony i przy którym swobodnie może obiadować 12 osób, na wielu różnej wysokości dębowych pniakach.
Jak tylko któraś róża przekwita, to zaraz zastępuje ją inna i ta karuzela kolorów, kształtów i zapachów trwa całe lato, a na zimę całe to towarzystwo wędruje do garażu, w którym temperatura zimą wynosi ok.0 st. W tym roku dostały jeszcze do towarzystwa prawie 200 okulantów.
Serdecznie pozdrawiam i zachęcam wszystkich do uprawy róż w pojemnikach.

Tadeusz Kurek

Temat ten znajdziemy w wielu miejscach w necie,  podjął go  również na swoim blogu Pan Grzegorz Stypuła. https://rozaria.pl/blog/uprawa-roz-w-pojemnikach/

Rose rosette

fotografie  bugwood . org

Choroba rose rosette - podaję nazwę angielską , bo polskiej nie ma -  jest stanem, który powoduje, że róże rosną dziwnie i mają  zdeformowane łodygi, liście i kwiaty. Choroba sama w sobie jest wirusem, ale do swego rozprzestrzeniania się wymaga bardzo drobnego roztocza zwanego roztoczem eriophyid, aby przenieść chorobę między roślinami. Kolonie drobnoustrojów są tak małe, że można je zobaczyć tylko przy dużym powiększeniu.

Ciekawie rozprzestrzenia się rose rosette. Otóż „gospodarz” wirusa – roślina, z której pochodzi wirus – jest najczęściej różą wielokwiatową ( Rosa multiflora ), to chwastowata, inwazyjna róża. Choroba rozprzestrzenia się, gdy roztocze żywią się zainfekowaną różą, a następnie przenoszone są na inną różę przez wiatr, na osobę, narzędzie lub zwierzę, lub, jeśli róże są blisko siebie, po prostu przechodząc z jednej rośliny do drugiej. Roztocza osiadają, aby żerować na róży i przenosić wirus do układu naczyniowego rośliny. Roztocza nie latają, ale są tak małe, że są łatwo przenoszone na wietrze. Choroba została po raz pierwszy zgłoszona w 1941 r. W Stanach Zjednoczonych. Od tego czasu pojawiła się na obu wybrzeżach USA.

Jak wygląda zainfekowana roślina? Istnieje kilka objawów, że róża jest zakażona RRD/ skrót od rose rosette disease/. Są to

jasno czerwono zabarwione nowe przyrosty, które nigdy nie zielenieją. Łodygi stają się nienaturalnie grube z licznymi cierniami.
Natomiast pąki kwiatowe pojawiają się w maleńkich, ciasnych grupach , rozetkach(są to te”rozetki”, które nadały chorobie swoją nazwę, są również nazywane „miotłami czarownic”).
Kwiaty, które się otwierają, są zdeformowane i skarłowaciałe .Liście są wykrzywione i wyraźnie mniejsze niż winny być.
Róża, która jest zarażona chorobą, może mieć tylko jeden z wymienionych objawów  lub wszystkie z nich. Objawy mogą być ograniczone do zaledwie kilku pędów lub części rośliny, zwłaszcza na początku. Objawy mogą pojawić się za każdym razem, gdy róża jest w aktywnym wzroście, ale najlepiej są widoczne we wczesnej i środkowej części sezonu różanego.

Co powinienem zrobić, jeśli widzę te objawy na mojej roślinie? Niewiele. Po prostu usuńmy tę  różę.  Pozostawienie róż w miejscu zwiększa ryzyko przeniesienia choroby na inne krzewy. Trzeba całkowicie usunąć roślinę, w tym korzenie. Najlepiej okryć roślinę np. plastikowym workiem na śmieci, aby zapobiec  rozsypaniu się roztoczy z rośliny podczas jej usuwania. Pamiętajmy, aby zamknąć torbę i wyrzucić ją do śmieci – nie kompostować usuniętej rośliny.

Istnieje kilka pestycydów, które okazały się skuteczne w zwalczaniu tych roztoczy, ale nie są one zalecane do użytku domowego.

Czy można  to miejsce ponownie obsadzić różami? Wprawdzie wirus nie przetrwa w ziemi , ale może nadal być na resztkach korzeni. lepiej więc na to miejsce posadzić coś innego. Obecnie  w zasadzie nie ma róż, które są w 100% odporne na RRD, W USA już prowadzi się wiele badań nad znalezieniem odpornych odmian, Np. Odmiana Top Gun .

Czy  możemy zapobiec rozprzestrzenianiu się rose rosette? Tak! Jest kilka rzeczy, które możemy zrobić: Przycinajmy róże pod koniec zimy lub wczesną wiosną. Roztocza zimują w pąkach kwiatowych lub owocniach na roślinie, więc przycinanie ich   może wyeliminować wszelkie roztocza, które czają się na twojej roślinie. Nie używajmy dmuchaw do liści  . Malutkie roztocza łatwo przenoszą się z  podmuchami wiatru. Chrońmy też róże przed dominującymi wiatrami,  ścianami z innych roślin. Ponieważ roztocza są nawiewane na wiatr, osłony róż od głównego kierunku wiatru mogą zminimalizować ryzyko RRD.

Dajmy naszym różom dużo przestrzeni. Posadźmy je tak, aby liście jednego krzewu nie dotykały drugiego, ponieważ ułatwia to przechodzenie roztoczy od rośliny do rośliny.Zabiegi te pomagają także zminimalizować inne choroby, zapewniając dobrą cyrkulację powietrza, a zdrowe, energicznie rosnące róże to nasz cel. No i w końcu zwalczajmy r. multiflora jako żywiciela wirusa odpowiedzialnego za rose rosette.
xxxxxxxx

Wszystko są to rady dla rosomanes amerykańskich. Do nas ta choroba chyba jeszcze nie dotarła, ale  warto wiedzieć co niebawem może nas czekać.

Artykuł ten jest omówieniem artykułu zamieszczonego na - www.provenwinners.com

Biltmore – Testowe ogrody różane

Fotografia pochodzi ze strony Biltmore.

Od dobrych paru lat nie ma już AARS, której werdykty  wielu rosarian wyżej oceniało niż ADR,  a jej rolę przejęły testy przeprowadzane na różach Biltmore, funkcjonujące od roku 2011 a pierwsze nagrody przyznano w roku 2013. Działają one na nieco innych zasadach jak AARS, gdzie by nasza róża mogła przejść testy, trzeba było słono zapłacić. Do tego stopnia, że stać na nie było tylko najbogatsze firmy. Debiutanci nie mieli szans. Natomiast w Biltmore jest miejsce dla każdego, od nowicjuszy do profesjonalistów. Testy przeprowadzane są w dużym rozległym , miejscowym ogrodzie różanym, zawsze pełnym ludzi, którzy odwiedzają to miejsce w zasadzie o każdej porze roku.

Biltmore w Asheville, NC, było domem zbudowanym  przez i dla George’a Vanderbilta i jego rodziny. Osiedle jest przesiąknięte tradycją ogrodniczą. Teren obejmuje ponad 8000 akrów, w tym renomowane ogrody zaprojektowane przez Fredericka Law Olmsteda, znanego jako ojciec amerykańskiej architektury krajobrazu. Ogród różany Biltmore egzystuje nieprzerwanie od 1895 roku. To wspaniałe miejsce dla tego rodzaju prób, twierdzi Paul Zimmerman, konsultant branży, który pomógł rozpocząć testy. „Próby roślin i eksperymenty były ważne zarówno dla Vanderbilta, jak i dla Olmstead” – wyjaśnia. „To dobrze, że kontynuujemy tę tradycję z próbami róż.” To Paul chciał, aby na Wschodnim Wybrzeżu przeprowadzano  międzynarodowe,  testy róż, które by były dostępne dla wszystkich.

Każdego roku sadzona jest nowa  pula róż. Hodowcy muszą wysłać sześć roślin z każdej odmiany w lutym, a wszystkie róże są sadzone do 3-galonowego pojemnika. Każdy pojemnik dostaje taką samą mieszankę doniczkową i taką samą obróbkę nawozową, zanim zostanie posadzony w ogrodzie w połowie maja. W ogrodzie wszystkie róże próbne są traktowane jednakowo, otrzymując te same aplikacje nawozowe i metody zwalczania szkodników. Żadne chemiczne fungicydy nie są używane na próbnych różach, mówi Zimmerman.W odniesieniu do chorób, róże próbne są oparte na zasadzie trzech zdarzeń. „Jeśli 25 procent lub więcej róż ma czarną plamistość, stosujemy siarczan miedzi. A jeśli zdarzy się to więcej niż trzy razy, róża zostaje usunięta z procesu oceny .

Róże są oceniane pod kątem ogólnego zdrowia i wigoru, zapachu, odporności na choroby i zdolności do powtarzania kwitnienia.Stałe jury ocenia róże  w ciągu dwóch i pół roku trwania próby. Rośliny ocenia się na wiosnę, podczas upalnego lata, pod koniec września, a zimą tuż przed przycięciem. Wszystkie  dane są udostępniane hodowcom. Hodowcy  i producenci są wręcz zachęcani do wykorzystywania wyników testów Biltmore w swoich kampaniach marketingowych, mówi Zimmerman.

Rok 2013

W dniach 17-18 maja 2013 r. W pięknej posiadłości Biltmore w Asheville w Północnej Karolinie odbył się pierwszy doroczny  Biltmore Trials. Weekend rozpoczął się od wieczornego przyjęcia Wine and Hors d’oeuvres w ogrodzie różanym, który znajduje się w otoczonym murem ogrodzie na terenie posiadłości. Ceniony projektant krajobrazu Fredrick Law Olmsted, który stworzył Central Park, zaprojektował również teren w Biltmore. Budowa murowanego ogrodu trwała od  1889 roku, a budynek oficjalnie otwarto w 1895 roku.  Pierwsi zwycięzcy konkursu Biltmore International Rose Trial zostali wybrani właśnie w roku 2013.

Nagroda za najlepszą różę otrzymała Belinda’s Dream’ wyhodowana przez dr. Roberta E. Basye,

Nagroda doskonałości od Międzynarodowego Jury,  oraz nagrodę George & Edith Vanderbilt dla najbardziej wybitnej  otrzymała  odmiana, The Daisy Rose, która wówczas jeszcze nie miała nazwy handlowej. Wyhodowana  została  przez Mike Athy’a z Mike Athy Roses, Nowa Zelandia.

Nagroda Fredericka Law Olmsteda dla najlepszej róży okrywowej, przypadła Roxy” hodowli Kordes Rosen,

Edith Wharton Award , dla najlepszej floribundy „Milwaukee’s Calatrava ‚  Radfragwhite  William Radler z Conard-Pyle / Star Roses,

Honorowa nagroda Johna Cecila dla kategorii Open „Sunshine Daydream”   Róża z rodziny Grandiflora wyhodowana przez Michèle Meilland Richardier

Nagroda „Gilded Age Award” dla najlepszej róży pnącej The Daisy Rose. Otrzymała ona jeszcze nagrodę dla róży najbardziej odpornej na choroby.

Nagroda Pauline Merrell za najlepszego mieszańca herbatniego  przypadła Beverly”

Nagroda Chauncey Beadle dla najlepszego krzewu „Darcey Bussell” wyhodowana przez Davida Austina z David Austin Roses,

Cornelia Vanderbilt Cecil Award  została przyznana dla najbardziej pachnącej Beverly’ hodowli Thomas Proll z Kordes Rosen,

 Rok 2014

Nagroda George’a i Edith Vanderbilt dla  najlepszej róży Trial przypadła   ”Miracle On The Hudson” wyhodowanej przez Roberta Neila Rippetoe z Kalifornii. Odmiana ta otrzymała w sumie jeszcze trzy nagrody, w tym wyróżnienie dla róży najbardziej odpornej na choroby.

Frederick Law Olmsted Award dla najlepszego okrywowego „Sweet Drift” wyhodowanego przez Meillanda

Nagroda Edith Wharton dla Best Floribunda ”Tequila Supreme” wyhodowana przez Meillanda

Honorowa nagroda Johna Cecila dla Open Group ”Pookah” – polanthy wyhodowanej przez Jamesa Delahantego

Nagroda Gilded Age Award dla najlepszej róży pnącej otrzymała a ”Bajazzo” autorstwa Kordesa,

Pauline Merrell Award dla najlepszej herbaty hybrydowej otrzymała  „Francis Meilland” wyhodowanej przez Meillanda

Cornelia Vanderbilt Cecil Award dla najbardziej pachnącej Rose ”Munstead Wood” wyhodowanej   przez Davida  Austina .

Rok 20015

„Savannah” wyhodowana w firmie Kordes zdobywczyni nagrody George’a i Edith Vanderbilt , to zdobywczyni nagrody dla Najlepszej Róży Testów (Best in Show);  a ponadto przypadła jej Nagroda Pauline Merrell dla najlepszego mieszańca herbatniego  oraz nagrodę Cornelii Vanderbilt Cecil dla najbardziej pachnącej róży.

„Peachy Keen” wyhodowana przez Billa Radlera z Milwaukee , to zdobywca nagrody Chauncey Beadle dla Best Shrub Rose; oraz nagrody Lorda Burleigha za najbardziej odporną na choroby.

Nagroda Edith Wharton dla Best Floribunda: powędrowała do „Tequila Gold” wyhodowanej w firmie Meilland.

Nadto nagrodzono jeszcze Popcorn Drift z firmy Nova Flora, Klying Kiss ping lima , dla najlepszej róży pnącej. Wyróżniono też Phlox Baby  Billa Radlera.

 Rok 2016

Rok ten zdominowała ekipa z firmy Kordes zgarniając wszystkie nagrody. A to, nagrodę Edith Wharton, dla najlepszej floribundy, Williama Cecil i george & Edith Vanderbilt dla najlepszej róży testów. Te wszystkie nagrody trafiły do floribundy  Polar Express .

Nagrodę dla najbardziej odpornej na choroby otrzymała  Honeymoon – Kordesów.

Supremację Kordesów przełamał tylko nagroda dla Davida Austina  za Lark Anscending .

Rok 2017

Gwiazdą tegorocznego Trial została róża Ping Lima Screaming Neon Red, która zdobyła tytuł najlepszej róży trials a nadto zwyciężyła w 4 kategoriach.

Nagroda Cornelii Vanderbilt Cecil dla najbardziej pachnącej róży przypadła dla  Dee Lish Meilanda

Pauline Merrel za najlepszego mieszańca herbatniego uznała odmianę – Anastasia M. Adama. Natomiast Edith Wharton , za najlepszą floribundę uznała  Lion King Ping Lima.

Rok 2018
W tym roku , nagrody otrzymały cztery róże:

- Princesse Charlene de Monaco – to mieszaniec herbatni  wyhodowany w House of Meilland . W Stanach Zjednoczonych dystrybucją tej odmiany zajęła się firma Star Roses & Plants. Otrzymała on a tytuł najlepszej róży prób za rok 2018 i wyróżniona została spośród 200 ocenianych odmian. Oprócz zdobycia nagrody Best in Show, Princesse Charlene De Monaco zdobyła nagrodę Cornelii Vanderbilt Cecil dla najbardziej pachnącej róży oraz nagrodę Pauline Merrell dla najlepszego mieszańca herbatniego.

- Oso Easy – wyhodowana przez Chrisa Warnera – otrzymała Lord Burleigh Award za wybitną  odporność na choroby

- Highwire Flyer – wyhodowana przez Williama Radlera, otrzymała nagrodę  Gilded Age Award , and the William Cecil Award  dla  najlepszej róży pnącej.

- Shinning Moment – wyhodowana przez Williama Radlera otrzymała nagrodę Edith Wharton,  dla najlepszej floribundy

Monza

Ogród ten, znajdujący się we włoskiej miejscowości Monza , zaprojektowany został przez architektów Francesco Clerici i Vittorio Faglia, jako jeden z formalnych ogrodów przylegających do rezydencji arcyksięcia.  W ogrodzie tym, odbywa się  Międzynarodowy Konkurs Róż, z nagrodą specjalną dla odmian najbardziej pachnących.
Kolekcja ta, powstała z woli Niso Fumagalli, miejscowego przemysłowca, a także wielkiego miłośnika kwiatów, ze szczególnym upodobaniem do róż w roku  1964. W tym samym czasie, postanowił założyć Włoskie Stowarzyszenie Miłośników róż w  Monza, którego prezydentem był aż do swojej śmierci w roku 1990. Pierwszy konkurs odbył się w 1965 roku, kiedy praca przy ogrodzie nie została jeszcze zakończona. Pierwszym laureatem , za zapach, został holenderski hodowca Jan Leenders , który swoją laureatkę, mieszańca herbatniego , z wdzięczności nazwał Monza.  Konkurs szybko zdobył renomę wśród rosomanes w efekcie czego matkami chrzestnymi prezentowanych tam róż zostały takie osobistości jak wielka miłośniczka róż księżna Monaco Grace czy laureatka nagrody Nobla Rita Levi-Montalcini. Międzynarodowy konkurs różany w Monza, był pierwszym prestiżowym konkursem , który ustanowił nagrodę za zapach i niewątpliwie przyczynił się do renesansu znaczenia zapachu u róż, który w latach 50 i 60 ub. wieku był traktowany po macoszemu. W ostatnich konkursach z Monza współpracuje  Phillipe Sauvegrain, wybitnym ekspertem od zapachów, który swoją wiedzę wykorzystuje do opisów różanego zwycięzcy tej nagrody. Dziś już większość konkursów odbywających się na całym świecie poświęca nagrodę dla najbardziej pachnącej róży. Wspomniane tu konkursy odbywają się tu od ponad 50 lat i  ponad 4000 nowych odmian róż zostało zaprezentowanych na przestrzeni tych lat,

Wagner Stefan

W roku 2017, po krótkiej chorobie, zmarł w swoim rodzinnym mieście Cluj, Stefan Wagner. Miał 85 lat i był jednym z ostatnich 5 delegatów którzy zakładali Światową federację towarzystw miłośników róż w Londynie w roku 1968. Gdy podczas spotkania z delegatami, został przedstawiony  Jej Królewskiej Mości miał rzec:” To jeden z najważniejszych dni w moim życiu”. Ten bardzo szanowany Rosarianin założył w 1990 r. Rumuńskie Towarzystwo Róż i dołączył do WFRS w 1992 roku, gdzie został wiceprezesem ds. Europy Wschodniej. Był zapalonym i lojalnym członkiem, który brał udział w 9 pierwszych z  18 zjazdów i zorganizował wiele wycieczek rosarian rumuńskich do innych krajów . Był entuzjastą  i popularnym propagatorem  róż w swoim kraju.Napisał dwie książki o różach. The Rose – From Myth to the Millennium (Tłumaczona na język angielski) i Trandafiri cu parfum (Fragrant Roses). Był także głównym ogrodnikiem w Bukaresztańskich ogrodach botanicznych.

Jeff Wyckoff w newsletterze World Federation of Rose Society nr 1/2018 między innymi pisze: ”W  roku 2009, w Vancouver  otrzymał Srebrny medal WFRS w uznaniu wybitnych zasług dla Federacji. Stefan Wagner, który był zaangażowany w działalność WFRS od początku jej istnienia, to pierwszy „oficjalny” Przyjaciel Federacji i był przyjacielem życia. Będzie mi go boleśnie brakowało w Danii, szczególnie w przypadku obchodów 50-lecia.”

Jednakże piszę o Stefanie Wagnerze głównie  z powodu jego działalności hybrydyzerskiej. Był ” odpowiedzialny” za stworzenie 47 odmian. Jego pierwsza odmiana Foc de Tabara będąca krzyżówką  odmian Paprika  i Coup de Foudre , pochodzi z 1970 roku i rozpoczyna trwającą prawie 50 lat karierę hodowlaną. Jedną z najpiękniejszych róż Stefana Wagnera jest floribunda „Auriu de Cluj” ( , krzyżówka „Orangeade” x  Western Sun). Niestety, jak można się spodziewać, ani ona, ani żadna inna z jego róż nie są dostępne  szerzej w świecie.

Tyle na temat Wagnera znajdziemy w biuletynie  WFRS. Znacznie więcej informacji znajduje się  na doskonałym,  rosyjskojęzycznym blogu poświęconym nie tylko różom – kajuta.net. Cytuję obszerne fragmenty.

„Od dzieciństwa przez ponad 40 lat, moje życie kojarzone jest z różami .Oczywiście było wiele trudności związanych z codzienną pracą, ale róże dały mi tyle radości, rozkoszy,  i profesjonalnej samorealizacji, że pozostaje tylko dziękować losowi za te wszystkie niezapomniane chwile „. Te słowa należą do najbardziej chyba znanej osoby w Rumunii dla tych, którzy interesują się różami.

Stefan Wagner urodził się 1 lutego 1932 roku w miejscowości Alba, w rodzinie ogrodników, którzy  mieli szkółkę, gdzie uprawiano rośliny ozdobne a w tym  i róże. Po zakończeniu czterech klas w szkole średniej – ojciec zmarł bardzo wcześnie – 14-letni chłopiec został zmuszony rzucić szkołę i poszedł do pracy w firmie Ambrosi i Fisher w mieście Ayud jako praktykant ogrodnik. Tutaj pracował przez dwa lata pod czujnym okiem dziadka, który był głównym ogrodnikiem tego przedsiębiorstwa od 1908 do 1948 roku, aż do przejścia na emeryturę. „Mój dziadek był moim mentorem – mówi Wagner -  ten mały Austriak, wysoki na 158 cm, był bardzo wymagający, ale znał wszystkie tajemnice rzemiosła ogrodowego, nawet bez formalnego wykształcenia „. Te dwa lata, według Wagnera, były decydujące co do  wyboru zawodu. W 1948 r. zapisał się do Technikum Rolniczego i ukończył je z wyróżnieniem w 1951 r. otrzymując dyplom ogrodnika. Następnie ukończył Wydział Ogrodnictwa w Bukareszcie  po czym  podjął pracę na stacji pomologicznej w Cluj  pod okiem znanego ogrodnika Rudolpha Palos (R.Palocsay). Wagner był tam szefem działu uprawy owoców, a od 1960 r. zajmował się uprawą róż. Przepracował tam 41 lat , do emerytury w 1997 roku.

Jeśli chodzi o róże, wszystko zaczęło się od dnia, w którym dyrektor stacji Palocsay polecił Wagnerowi nadzorować uprawę róż na stacji, który to zbiór liczył około 250 odmian. Zadaniem młodego inżyniera było rekomendowanie tych odmian róż, które są najbardziej odpowiednie do produkcji w warunkach klimatycznych Rumunii. W ciągu 35 lat pracy oceniono tam około 600 odmian i rodzajów róż.
W 1963 r. przeprowadza pierwsze doświadczenia z hybrydyzacją, eksperymentował nie tylko nad  różnymi kombinacjami  krzyżówek, ale także próbował napromieniować nasiona  promieniami roentgena. Metoda  ta nie przyniosła spektakularnych rezultatów (” zresztą tak jak w innych krajach”, mówi Wagner), ale uzyskano stabilne, piękne mutacje „Ambasador” i „Złota Elegancja” .

Stefan Wagner zajmował się też działalnością dydaktyczną, w szczególności w latach 1980-1985. wykładał na Wydziale Ogrodnictwa w Cluj. Jest autorem ponad 100 publikacji naukowych i popularno-naukowych, a także współautorem 8 książek o ogrodnictwie. Jego najbardziej znaczące dzieło – „Róża – od czasów mitycznych do trzeciego tysiąclecia” – zostało opublikowane w 2002 roku.

W grudniu 1990 roku Wagner założył Rumuńskie Stowarzyszenie Przyjaciół Róży, które ma obecnie około 1,5 tys członków, zarówno w kraju, jak i za granicą.
„Nie sądzę, by można było mówić o rumuńskiej szkole róż”, powiedział Wagner. – Nasze osiągnięcia nie są tak liczne, aby o nich mówić. Jednak można mówić o współczesnych problemach związanych z różami, bowiem od końca XIX wieku, w Rumunii wyhodowano pierwsze odmiany własnej hodowli, w szczególności w Transylwanii i Banacie.

Dziś dzięki Wagnerowi, w mieście Cluj, znajduje się główne „laboratorium”  róż  działające w ramach różanki ogrodu botanicznego. Zajmuje ona powierzchnię 1,7 ha,i rośnie tam około 600 odmian róż  . W centrum ogrodu rosną szlachetne hybrydowe odmiany, a na obwodzie – dzikie gatunki. Stefan Wagner niedawno zaapelował do wszystkich członków Stowarzyszenia Przyjaciół Róż z prośbą o pomoc w poszukiwaniu historycznych odmian rumuńskich rosarian, głównie  w celu utworzenia muzeum rumuńskich róż.

Pisząc tę notkę o Wielkim, rumuńskim rosarianinie Stefanie Wagnerze korzystałem z biuletynu WFRS nr 1/2018 , oraz z artykułu  zatytułowanego Румынский садовод Штефан Вагнер и его розы autorstwa Arbatskaja i Wichłajew zamieszczonego na stronie kajuta.net. Zestawienie róż hodowli Wagnera , podaję za stroną HMF.

Auriu de Cluj

Bordura de Nea

Carmen
Doamna in mov
Foc de Tãbãra
Golden Fiesta
Incandescent
Judit
Luchian
Mirela
Nobilia
Nostalgica
VOrange Ace
Perla Transilvaniei
Petrina
Red Candy
Romana
Romstar
Rosabunda
Rosadoll
Rosadora
Rosagold
Rosalinda
Rosatop
Rusticana
Simfonia
Simina
Splendid
Steliana
Vigorosa
Zburlici