Róże Boursault i Jean Francois Borsault

W latach 1807 1810, Jean Francois Boursault/1752-1842/, w trójkącie ulic  Rue Pigalle  Blanche i LaBruyere, w Paryżu, stworzył wspaniały ogród a w nim zgromadził najrzadsze rośliny w równie wspaniałych szklarniach. Spotykali się w tych ogrodach najwięksi ówczesnego Paryża jak Chateaubriand czy Savary . Miał też największą kolekcję róż w Paryżu. Z Anglii , sprowadził do Francji Rosa multiflora w 1808 roku oraz „różę Lady Banks” (Rosa Banksiae „alba plena”) w 1817 roku. Był także inicjatorem „Rosa Boursault” gdzieś w latach 1818-1820. To aktor i nie miał bladego pojęcia o ogrodnictwie poza szczerym entuzjazmem. Miał jednak pieniądze i stać go było na zatrudnienie jednego z z największych mistrzów ogrodniczych tamtych czasów Davida. Nie powinno więc dziwić , że  pojawiły się  róże których ojcostwo sprawcze sobie przypisał.. Dawniej uważano, że rodzicami /biologicznymi/ róż Boursaulta miały być rosa pendulina i jakaś chińska. Jednakże ostatnie badania genetyczne wykluczyły  tą opcję na rzecz rosa blanda/rosa labrador/.

Podówczas tę klasę róż zwano r.x hieritieranea od nazwiska francuskiego botanika L’Heritiera z Brutelle. My znamy je z przedstawień Redoute’a a  imieniem hodowcy, róże boursault nazwał je Thory. Ta grupa róż była pozbawiona kolców, miała czerwono brązowe pędy gdy rosła na słońcu a zielone gdy w cieniu. Nadto wyróżniała się  matowymi zielonymi liśćmi i charakteryzowała się wczesnym kwitnieniem. Z róż tej grupy należy wymienić: Blush Boursault, Dorote Heidorn, L’Heritiera, Madame Sancy Parabere, L’Orlenaise, Amadis, Calypso, Florida Rose,  Morletii, Maheca, Reversa, Zigeunerblut.

Boursault. Są to róże mało znane i stanowią nieomal wymarłą klasę, które na krótko stały się popularne w Paryżu, poczynając od 1820 roku, kiedy to wprowadził je do obrotu handlowego sam  Jean Pierre Vibert. Wyróżniają je zabarwione na czerwono prawie bezkolcowe pędy, o niezwykle energicznym wzroście, które tworzą bezładną plątaninę pędów. Nadto mają tendencję do tworzenia silnych odrostów korzeniowych, również przez sadzonkowanie rozmnażają się nad wyraz łatwo. Jej nadzwyczajny wigor sprawia, że sadząc którąś z boursault musimy jej zapewnić sporo miejsca w ogrodzie. Odmiana ta czuje się dobrze w chłodniejszym klimacie, co nie znaczy bynajmniej, że są na tyle odporne na chłody by można je nazwać mrozoodpornymi. Nie są również wrażliwe na warunki glebowe. Kwiaty pojawiają się wcześnie a czasami  skromnie powtarza kwitnienie. Kwiaty w odcieniach różu i czerwieni są o średnicy około 8 cm i pojawiają się w niewielkich liściach po trzy kwiaty. Nie pachną, jedyna odmiana z tej grupy, która miała lekki zapach to  wyhodowana w roku 1851 Inermis  Francoisa Lacharme. Liście ich  jesienią przebarwiają się na piękny, złoty kolor.

Ich kariera była krótkotrwała a wszystkie powstały pomiędzy rokiem 1820 a końcem XIX wieku. Dziś w obrocie handlowym spotkamy jedynie trzy odmiany: Madame de Sancy de Parabere , Morletti i Amadis. Dla tych rosomanes, którzy zapałali by nagłą chęcią ich posiadania , mam dobrą informację . Otóż są one dostępne w szkółce Petera Bealesa w Anglii.

Ogółem wyhodowano około 20 odmian z czego do dnia dzisiejszego przetrwało nie więcej jak dziesięć.  Prezentacja ich będzie jednak uciążliwa, ponieważ każda z odmian ma po kilka synonimów często zachodzących na siebie. Jednakowoż spróbujmy.

1. Alpina Maheca -  Belle Sultane (hybrid alpina), Bengale Hollandaise,Bengale Maheca,Claire (boursault, Lawrenson, found)” L’Héritier Pourpre Maheca (boursault, Noisette, 1815) Purple Noisette Purpurea (boursault, Noisette, 1815) Reversa Pourpre.

Wyhodowanie jej przypisywane jest Louis Claude Noisette w roku 1815 , ale prze zdłuższy czas uznawana była za zaginiona az w roku 2003 zidentyfikowała ja Wendy Lawrenson.

2. Alpina rosea - Bengale paniculé• Bengale violet• L’Heritier• L’Heritieranea• R. alpina rosea hort.• R. boursaultii• Rosa boursaultii hort. ex Steud.• Rosa l’heritierana Redouté & Thory synonym• Rosa x l’heritierana• Rosier l’héritier .

Hodowca nieznany, datowana na rok około 1820.

amadis2 amadis

Amadis = Montisfont Abbey – Fotografie -przez uprzejmość Pani Urszula Trętowska.

3. Amadis - • Crimson Boursault• Elegans (syn. for ‚Amadis’)• Rosa pendulina ‚amadis’• R. pendulina ‚amadis’

Wyhodował ją Laffay w roku 1826 .

blush-boursault

blush-boursault2 Blush Boursault =  Fotografie – przez uprzejmość Pani Urszula Trętowska -  Montisfont Abbey .

4. Belle de L’Isle - • Bengale Angevin• Bengale Cypris• Bengale Florida• Blush (Boursault)• Blush Boursault• Calypso (boursault, Unknown, before 1829)• Cypris hybride• Rose de la Floride• Rose de l’Isle• White Boursault .

Wyhodował ją Mauget, rok 1828 .

5.Boursault Rose - • Bengale Boursault• Rosa boursaultiana Desp.• Rosa reclinata (Boursault)• Rosa reclinata flore sub-multiplici .• Rosa X reclinata Redouté & Thory• Rosa X reclinata var. multiplex Redouté & Thory• Rosier à boutons penchés

Wprawdzie odmiana ta została utracona, ale podaję jako, że to wydodowana przez samego Boursault. przed rokiem 1820.

6.Dorothee Heidorn -  o odmianie tej wiemy niewiele, znalazła ją imienniczka w roku 1995 na terenie zamku Laubach.

7. Gypsy Blood - Zigeunerblut . Hodowla Geschwinda z roku  1880 – 1890.

morlettii Morletti – fotografia – przez uprzejmość Pani Urszula Trętowska.

8. Inermis Morletti -   Morlettii• R. inermis (boursault, Morlet, 1883)• Rosa inermis Morlettii synonym• Rosa pendulina ‚plena’• R. pendulina plena .

Wyhodowana przez Morletta w roku 1883 i nazwana Inermis Morletti w odróżnieniu od Boursault Inermis hodowli F.Lacharme z roku 1850 .

9. L’Orlenaise - hodowli A. Vigneron z roku 1899. prawdopodobnie ostatnia w róż tej grupy jaka powstała.

madame-sancy-parabere3

madame-sancy-parabere4   Madame de Sancy de Parabere = Fotografie – przez uprzejmość Pani Urszula Trętowska – Montisfont Abbey

10. Mme de Sancy de Parabere - Znaleziona przez Bonneta w roku 1873. trwa dyskusja czy nie jest identyczna z Inermis Morletti.

I to wszystko co się uchowało.

Jean Francois Boursault, to niezwykła postać. Zaczynał swą karierę jako aktor a znany był pod pseudonimem „Malherbe” . Urodził się w Paryżu w 1750 (lub 1752). Był (być może) prawnukiem Edme Boursault (1638-1701), dramatopisarza, dziś już nieco zapomnianego.
Zaczynał jako wędrowny aktor udzielając się na południu Francji: czy grał tam sztuki swojego dziadka?

Był synem bogatego sukiennika, który starał się  nadać stateczny kierunek jego karierze sterując nim do palestry. On jednakże preferując teatr, opuścił rodzinę, aby podążać za wędrowną trupą, w której wkrótce zajął pierwsze miejsce, pod nazwą „Malherbe”, zapożyczoną od poety François de Malherbe. W Bourg-en-Bresse porwał córkę krawca, Jeanne Perrier, którą poślubił jako swoją pierwszą małżonkę.

W 1778 roku zadebiutował w Paryżu w Le Philosophe marié i La Gageure imprévu. Następnie objął kierownictwo Teatru Wielkiego w  Marsylii, a potem w Palermo, pod protekcją wicekróla Sycylii, markiza de Caraccioli. Do Paryża wraca w roku 1789 z głową pełną nowych pomysłów. W dwa lata później otwiera nowy teatr ,  W tej sali tej wystawiał rewolucyjne sztuki Ronsina, w tym La Ligue des fananatiques et des tyrans. Ale teatr został zamknięty w rok potem. To bujny czas w jego życiu. W roku 1802 żeni się po raz drugi, poślubił Rose-Marie-Alberthe Bocquillonc, z którą miał córkę, Alberte-Alexandrine, Onaż, nieszczęśliwa jako małżonka, została  1829 roku kochanką Stendhala, któremu częściowo zainspirowała postać Matyldy de la Mole w powieści Czerwone i Czarne, a następnie Delacroix i Mérimée, zanim zmarła w Nicei 21 października 1873 roku. E.Delacroix poświęcił jej zresztą całkiem udany portret.

Druga twarz naszego bohatera to polityka, do której wkracza za namową kolegi z ławy szkolnej. Zostaje posłem na Konwent. Wykorzystał ten fakt do/ niezbyt czystego?/ wzbogacenia się o co też został oskarżony . Oficjalnie sprawował pieczę nad sprzątaniem i podlewaniem miasta a także dostał koncesję na prowadzenie domu hazardowego, który zapewnił mu dużą fortunę. Ostatecznie teatr dla biznesu zostawia w roku 1807, nabywa  też wiejską posiadłość w Yerres. I tak oto odkrywa przed nami swój  trzeci / po aktorstwie i polityce / talent. Ogrodnictwo.

Jak już wspomniałem , przy ulicy Pigalle w Paryżu, w trójkącie ulic   Rue Pigalle  Blanche i LaBruyere, stworzył wspaniały ogród. Postawił tam wytworne szklarnie przenikające się jak gdyby z częścią mieszkalną o czym Redouté wspominał w swoim dziele „Les Roses”. Doktor Merat, ówczesny botanik, opisał te „wspaniałe ogrody przy rue Blanche, gdzie pan Boursault potrafił połączyć najwygodniejsze mieszkanie z najwspanialszymi szklarniami, które zdawały się być częścią domu, ponieważ salon i pokój bilardowy były otoczone najbogatszymi uprawami,  a te były najbardziej wytworną i zarazem malowniczą ozdobę. Cały Paryż mógł podziwiać te wspaniałe oranżerie, naprawdę gigantycznej zabudowy, zaopatrzone w najrzadsze rośliny, bo pana Boursault nic nie ograniczało w dążeniu do ich zdobycia z całego świata. Prawdziwie niesłychane cuda tego rodzaju  rzadko są spotykane u osoby prywatnej. Odwiedziliśmy jego ogrody, jego uprawy, i czuliśmy się tak tak jak byśmy oglądali w muzeach rzadkie kolekcje i byliśmy tam wpuszczani tylko za pozwoleniem mistrza, tak duży był tłum i chętnych!”
Do roślin, które szczególnie lubił, należały róże. Sprowadzał rzadkie gatunki  róż, ale także poświęcał czas na  pozyskiwaniu nowych odmian. To jemu więc zawdzięczamy „Rose Boursault”, pozostającą wciąż w uprawie, która pochodzi z około 1818-1820roku. Jest to piękna róża pnąca o jaskrawoczerwonych, półpełnych, nie powtarzających kwiatach a sprzedawana  była przez Viberta od 1820 roku. W ten sposób narodziła się  rodzina róż  co prawda bardzo mała, zwana „Boursault”. Jedynymi naprawdę znanymi będą „Amadis” (Laffay. 1829) i „Calypso” (1848), a później „Madame Sancy de Parabere
W 1827 Boursault był jednym z założycieli Société royale d’horticulture de Paris, obecnie Société nationale d’horticulture de France. Brał również czynny udział w pracach tego ostatniego, ale
będzie się od niej stopniowo oddalał ze względu na swój wiek i kłopoty finansowe.
Rzeczywiście, pod koniec życia, zawsze poszukujący nowych zysków i zawsze wierny teatrowi swojej młodości,  zajął się  prowadzeniem teatru w Ventadour: była to jednak finansowa katastrofa. Musiał sprzedać swoje kolekcje, zwłaszcza znane w całej Europie obrazy, dom i ogród przy rue Blanche oraz kolekcję róż przy rue Boursault. Na emeryturze, zamieszkał w skromniejszej rezydencji w pobliżu Wersalu , gdzie jednak hobbistycznie kontynuował ogrodnictwo. Zmarł tam w maju 1842 r. „pośród przyjemności, które były jedynym szczęściem jego życia” .
Cieszy  to, że jego nazwisko pozostało związane z Różą, a nie z polityką w której niejednoznaczne pozostawił ślady.

 

 

 

Napisz komentarz

You must be logged in to post a comment.