Pozwolę sobie, skreślić parę słów o Janie Böhm /1888.25 listopada – 4 kwietnia1959/zwanym ojcem czeskiego „różarstwa”.

Urodził się w Pradze, jako syn znanego ogrodnika i rosarianina, założyciela różarstwa czeskiego- Nepomucena Böhm. Jego rodzina czyniła wszystko aby również jego zainteresować się ogrodniczym zawodem. Tak więc dała mu możliwość by doświadczenia ogrodnicze zdobywał u najlepszych w Niemczech i we Francji. Tuż przed wybuchem pierwszej wojny światowej w roku 1914, kupił ziemię na południu Czech koło małej miejscowości Blatná- z niezliczonymi stawami rybnymi- i założył tam własną szkółkę.

Nie było mu jednakże dane rozwinąć skrzydeł. Wybuchła  pierwsza wojna światowa a on sam trafił do wojska na front we Włoszech. Poważnie ranny w bitwie, po rehabilitacji, pracuje w ogrodnictwie wojskowym koło Bratysławy. W roku 1919 mógł zacząć spełniać swoje marzenie.Początkowo była to ogólna szkółka roślin ozdobnych i ogrodnictwo warzywne, gdyż musiał zdobyć kapitał obrotowy. Ożenił się z córką miejscowego chłopa. Jak sam mówił bardzo pracowitą , ale biedną. Pole nie nie było zbyt interesujące, tak kamieniste, że usuwając te kamienie  z pola o powierzchnie 2 ha,  nazbierał ich wystarczająco dużo, by postawić z nich swój pierwszy dom o wymiarach 4 x 5 m.

Róże pojawiły się nieco później. Na początku bowiem nie miał nic, ani podkładek ani roślin matecznych. Nasiona na podkładki i same podkładki z rosa canina zbierał po okolicznych lasach. Jak sam o tym pisze, wzbudzał tym kpiny i żarty sąsiadów, którzy śmieli się z niego, że „zbiera koluchy” a powinien posadzić kartofle, to miałby przynajmniej co jeść.

W ten to sposób, zbierając  pierwszy kapitał ze sprzedaży warzyw- sprzedawał je z przyczepy, jeżdżąc po okolicach – zdobywał pieniądze na rozruch firmy.Również miejscowi ogrodnicy nie chcieli brać od niego jego produktów woląc niemieckie. Jednakże reputacja jego zakładu szybko rosła i już w roku 1925 wziął udział w wielkiej wystawie róż zorganizowanej przez Unię Czeskich Ogrodników a jego ekspozycję na której prezentował między innymi Hvezda Prahy i Maria Bohmova odwiedził prezydent Massaryk.

W latach trzydziestych, jego przedsiębiorstwo było już bardzo dobrze znane na całym świecie. Blatná (mała miejscowość z około 3000 mieszkańców) miała doskonałą reputację jako „miasto róż” a pola róż Böhm’a zajęły obszar około 30 hektarów. W okresie międzywojennym produkował ponad milion sztuk sadzonek róż rocznie. Kupił ogrony dom, który możemy podziwiać na fotografii. Zatrudniał w sezonie do 70 pracowników. W jego biurach pracowało 11 kancelistów. Zbudował ogromną krytą halę wyposażoną w najniezbędniejsze maszyny jak np. urządzenie do usuwania liści z pędów wykopanych już krzewów. Jak sam stwierdził, gospodarstwo było wyposażone we wszystko to co trzeba. Był bardzo dumny z tego co osiągnął, w jego wspomnieniach ta duma jest, powiedziałbym, z trudem skrywana. Jak czytam jego zapiski widzę jak bardzo był świadom roli i znaczenia marketingu oraz budowania pozytywnego wizerunku firmy. Myślę, że jego wzorem były  metody zarządzania podpatrzone u firmy Tomasa Baty. Starał się wzbudzić u swych pracowników dumę z tego, że pracują w tak dobrej firmie. I przynosiło to wspaniałe efekty. Pracownicy bowiem czynnie zaangażowali się w przełamywanie bariery nieufności jaka w sposób naturalny była pomiędzy zasiedziałymi uczestnikami gry rynkowej a nuworyszem. Te zachęty do związania się z losami firmy przybierały bardzo konkretne formy. Przez – na przykład- budowanie domów swoim pracownikom. W wydanej w roku 1934, własnym sumptem książce Blatnenske Kralovny,  kończąc wspomnienia o swych trudnych początkach podsumowuje w dwu zdaniach co się przez ostatnie 15 lat zdarzyło. Otóż przed 15 laty było to 2 ha kamienistej ziemi i dwie niedoświadczone osoby. Po 15 latach  było to gospodarstwo 25 hektarowe, zatrudniające 70 pracowników. Kończy nieco autoironiczną  i kąśliwą w tym kontekście znana frazą  jakoby drogę miał usłaną różami./ miti na ruzich ustlano/.

Jak już powiedziałem, początkowo hodował różne krzewy ozdobne i warzywa, ale powoli w jego działalności zaczęły dominować róże. Przygoda z hodowlą nowych odmian zaczęła się od odkrycia sportów na swoich plantacjach. Pierwszym był sport od Tausendschön który został nazwany przez Bohm’a od imienia jego najstarszej córki Manja Bohmova. W swoim programie hodowlanym  zwrócił baczną uwagę na róże, które rosły dziko w okolicy, wykorzystując ich naturalną odporność na choroby i szkodniki.

O programie hodowlanym tego wielce utalentowanego rosarianina wiemy bardzo niewiele. Zaczynał tak jak zapewne większość jego kolegów po fachu, od selekcjonowania samoistnych mutacji. Szybko jednak zaczął dążyć do stworzenia własnej kolekcji. Pisze o tym w duchu niezwykle wzniosłym, patriotycznym. Dostrzega bowiem dystans jaki dzieli szkółkarstwo czeskie i na ten przykład niemieckie. Wspomina , że gdy pracował za granicą, to bolało go bardzo, że tyle wspaniałych róż nosi imiona obco brzmiące dla Czechów a sami Czesi wydają się jak gdyby wyprani z ambicji tworzenia własnego dorobku. I rzeczywiście, potem jak analizujemy nazwy jego róż, widzimy, że odnoszą się one albo do najwspanialszych kart z historii Czech, albo upamiętniają członków najbliższej rodziny.

Może dlatego, że jego szkółka była położona w niekorzystnych warunkach klimatycznych 400 mnpm – dostrzegał potrzebę wyhodowania róż odpornych na niskie temperatury. Jeszcze bardziej w tym postanowieniu umocniła go jak sam powiedział syberyjska zima jaka nawiedziła Czechy w roku 1928. Jego droga w sensie dosłownym wyprzedza to co 50 lat później robił D.Austin, z tym , że Austina zamiarem było poprawa urody róż współczesnych poprzez przydanie im urody róż galijskich i centifolii. Natomiast praprzyczyną tego, że Bohm sięgnął do tych róż była chęć podniesienia  odporności róż współczesnych na niekorzystne warunki klimatyczne. W efekcie pojawiło się mnóstwo róż o nostalgicznych/ jak byśmy dziś powiedzieli kwiatach/ ale w przeważającej większości jeszcze nie powtarzających kwitnienia. Potrzebę podniesienia odporności mrozowej widział  zwłaszcza w odniesieniu do róż pnących. Myślę, że jak zdobędę dostęp do materiałów dotyczących ostatniego okresu życia Bohma, to znajdę również odpowiedź na pytanie dlaczego będąc tak świadom  potrzeby rozwiązania problemu, który już zresztą zarysował jego guru ,  mistrz Rudolf Geschwind, nie rozwiązał tego problemu. Mam wrażenie, że jak gdyby zarzucił prace  nad tymi zagadnieniami , a był przecie tak blisko rozwiązania tego problemu. Pozostawił po sobie szereg odmian, które w jego zamyśle miały być zaledwie początkiem nowych linii hodowlanych. Mam tu na myśli mieszańce z centifolią jak  Bohmova Azurova czy Stratosfera. podejmował tez próby hodowlane z użyciem róży wichury jak Micurin,  Srdce Europy czy Kde Domov Muj. Najciekawszą w mojej ocenie próba hybrydyzerską  jest w mojej ocenie wyhodowanie mieszańca herbatniego/ z mieszańcem róży wichury/ jest Bożena Nemcova. Niestety nie dowiemy się już dlaczego tą i inne dobrze zapowiadające się próby porzucił.

70% jego odmian to niejednokrotnie piękne, ale mało odkrywcze, mieszańce herbatnie, przy czym jego główna aktywność hybrydyzerska to lata trzydzieste. Do swoich róż dochodził powoli. Poza nielicznymi przypadkami jak np. wyselekcjonowanie sportów , własne siewki zaczął pokazywać od roku 1930. Wraz z wybuchem wojny kończy swoją aktywność jako hodowca. Możemy się tylko domyślać dlaczego tak się stało. Brak na ten temat  materiałów, albo są one dla mnie niedostępne. Ostatnią jego różą, była odmiana Hold Slunci. Wyhodował ją w roku 1956. To bardzo ciekawa i tajemnicza odmiana. Prawdopodobnie jedyna znana żółta remontantkaOgółem spod jego ręki wyszło około 100 odmian róż za które na różnego rodzaju wystawach zdobył 14 złotych medali. Wiele z jego róż w tym Blaze Superieur czy Avakening do dzisiejszego dnia znajdują się w ogólnoświatowym obrocie handlowym.

Wspierał działalność innych czeskich hodowców amatorów jak Josef Mikesz czy Gustaw Brada. Prowadząc reprodukcję i hodowlę ich odmian. Ponadto prowadził szeroko zakrojoną działalność popularyzatorską. Był autorem wielu książek i dziesiątków artykułów popularnych. Wydawał również wysokiej jakości katalogi własnej szkółki. Z okazji 15 lecia istnienia firmy, wydał , jak już wspomniałem, książkę „Blatnenske Kralovny”.  Przyczynił się bardzo do rozpropagowania dzieła Rudolfa Geschwinda.

W roku 1952 jego szkółka została  bezmyślnie znacjonalizowana a resztki z jego wielkiego gospodarstwa  prawdopodobnie z premedytacją zniszczono. Siedem lat później- zmarł w swojej ukochanej Blatnej. Nic natomiast nie wiem, nie znalazłem o losach Bohma pomiędzy rokiem 1938 a 1959.

Na fotografii z książki Bohma Blatnenske Kralovny – jego dom.

Dziś w Blatnej nie ma już róż, inni nie podtrzymują tej tradycji nie jest to więc już miasto róż, ale stoi dom , który który Bohm kupił w 1924 roku i w nim mieszkał. Dziś jest tam lecznica weterynaryjna. Tylko ulica przy której stoi ów dom, nosi nazwę Jana Böhm’a. Szkółkę po Bohmie po 1989 roku , prawdopodobnie celowo zniszczono.

W pobliżu Blatnej, znajduje się szkółka róż a prowadzi ją Miloslaw Šip w Skaličanech. U niego też prowadzi się produkcję wielu odmian Bohma.

 Poniżej mamy kompletny – chyba – spis róż hodowli Bohma. Linki prowadzą do odmian, których szczegółowy opis znajdziemy w encyklopedii.

*Adolf Degeen* *Alois Jirasek**Anci Bohmova* *Antonin Dvorak* *Ave Maria** Awakeninig Probuzeni* * Bezruc **Blatnenska Hvezda* *Blatnenska Kralovna* *Blatna**Bohmova Popelka* *Bohmrose* Bohemia*Bohms Climber* *,*Böhmova* Azurova * *Bohms Junior* *Bohms senior* Bohmuv Triumf* *Bożena Nemcova* *Briand Paneuropa* * Brno **Clg. Gen.Sup. Jansen* *C.S.R* *Ceska Pohadka* *CSl. Cerveny Kriż* *Csl. Legie* ** Demokracie/Blaze Superieur/,**Dr.Antonin Svehla* *Dr. Evard Benes* *Dr. Karel Kramar* *Dr. Schneider** Eliska Krasnohorska* *Esperanto* *Frant. Lad. Rieger* *General Stefanik* *Genius Mendel* *Havlickova Narodni**Hold slunci**Hubicka* *Hviezdoslav* *Chot pestitele* *J.s.Baar* *Jan Hus* * Jihoceske Slunce **Josef Strnad* Junior miss*Jugoslavie* *K.H.Borovsky* *Kde domov Muj* *Kralj Aleksander I* *Krasna Uslavanka* *Lida Baarova* *Lidka Bohmova* *Marycka Magdonova* *Masarykova jubilejni* *Matka vlast* *Major Cermak* *Micurin* *Ministr Rasin* *Mir* *Nasa Narodni* *Okr. hejtman Cubr* *Palacky* *Pamatnik krale Jiriho* *Plukovnik Svec **Plzen* *Ruzar bohm* *Ruze olivetska* *Slava Bohmova* *snehurka* *Srdce Evropy* *Stratosfera* *Svornost* *Ta nase pisnecka ceska* *Temno* *Tolstoj* *Tomas Bata* *Vlasta Burian* *Vltava* *Vyslanec Kalina* *Zborov* *Zlata Praha*,* Zlate Jubileum, * *