Sto lat / albo dwieście/ mieszańców piżmowych

Jak się już Państwo zdążyli zorientować po moich wcześniejszych artykułach o mieszańcach piżmowych,   opowieść o pochodzeniu, nazewnictwie i rozwoju klasy róż zwanej mieszańcami piżmowymi, rodziny składającej się obecnie z ponad 175 odmian, ma cechy opowieści literackiej, która ma wiele interesujących zwrotów akcji.  W pewnym sensie można ją porównać  do opowieści o pochodzeniu i nazewnictwie klasy mieszańców herbatnich, kolejnej, nieco niewłaściwie nazwanej wielkiej rodziny róż, która  nie poddaje się wszelkim próbom przyporządkowania do niej bardziej botanicznie poprawnej etykiety  – podobnie  jak   RNRS   które  kilka lat wstecz ukuło pojęcie ‚ large flowered „- etykietę obecnie w zasadzie przestarzałą.

Relacje pomiędzy  rodziną mieszańców piżmowych a rodziną R.moschata często opisywane są jako wątłe, które to moim zdaniem może by było lepiej określić jako odległe. Jak spojrzymy na drzewo genealogiczne Danae i Moonlight, traktowanych jako pierwsze dwa mieszańce piżmowe Pembertona, to zobaczymy aż osiem stopni oddzielenia.

scan_20171117_114216

Wykres ten, oparty został o informacje zawarte w Modern Roses XII

Dodatkowo Mrs. Sharman różowa remontantka Dicksona z 1894 roku jest wymieniona jako jedynie możliwy pyłkowy rodzic Triera. Na koniec, MR XII wymienia „nie znaleziono żadnego rodzica” dla Mme Schultz, / jest to noisette Hodowli J.Beluze z roku 1856. /Włączenie jej tutaj jako potomka Lamarque opiera się jedynie na opracowaniu wydanym przez Columbia South Carolina, ARS National Convention, dr. Charles Jeremias z 1992 roku.

Patrząc na ten diagram dochodzę do znacznie radykalniejszych wniosków niż Jeff Wyckoff. I zadaje tu głośno pytanie: Czymże są w istocie róże noisette jak nie mieszańcami piżmowymi?

To  drzewo genealogiczne, w połączeniu z ośmioma stopniami separacji opisanymi powyżej, mówi nam, że r. związek R.moschata  z Moonlight / Danae,jest  zarówno wątły jak i odległy. Skąd więc pochodzi nazwa mieszańce piżmowe i kto był odpowiedzialny za jego interesującą ale mylącą nazwę, przynajmniej w odniesieniu do róż Pembertona?

W The Makers Heavenly Roses, Jack Harkness daje nam nastepującą relację:

Moonlight był pierwszą różą Pembertona nagrodzoną Złotym Medalem i zapowiadał przyszły jego sukces , który nastąpił  na Autumn Show 9 września 1913, współczesny Rose Annual zakwestionował, czy to był mieszaniec herbatni, niektórzy ludzie myśleli, że to mieszaniec multiflory. Joseph Pemberton nazywał swoje  róże jako mieszańce herbatnie, dopóki Courtney Page, sekretarz NRS, przeglądając nowe róże na rok 1917 nie sklasyfikował Pax jako mieszaniec piżmowy tymi słowami: -  „kiedy pierwszy raz zobaczyłem tę różę w połowie lipca, od razu wyczułem, że to zupełnie nowa grupa róż, a odnosząc się do moich notatek wykonanych przy tej okazji, stwierdzam: nowe mieszańce piżmowe , pierwszego rzędu, bardzo mocno pachnące – prawdziwym piżmem.” Opisuje też  kolor jako czysto biały z cytrynowymi pąkami i wydatnymi złotymi pylnikami. W roku 1919 sam Pemberton  przyjął termin Mieszańce Piżmowe.”

Dlaczego cytowany Courtney Page uznał pojawienie się Pax za nową grupę róż, nie jest do końca jasne zwłaszcza, że szczególnie biorąc pod uwagę   Danae i Moonlight – ten ostatni ze złotym medalem RNS – pojawiły się jakieś 4 lata wcześniej. Wszystkie te trzy róże są kremowo białe i mają luźnej budowy kwiaty i są np. wg.Petera Bealesa, lekko pachnące.Być może C.Page widział Pax w gorący, wilgotny dzień, gdy to ten piżmowy zapach jest szczególnie wyraźny.

Inna relacja związana z ustanowieniem tej nowej klasy mówi, że Pemberton pojawił się na Krajowym Pokazie NRS w środku lata i chciał pokazać swoje róże jako mieszańce herbatnie, który to wniosek następnie rozpatrywał właśnie  C.Page jako osoba odpowiedzialna za wpisy do pokazania i widząc ich podobieństwo do r.moschata, nie zgodził się na określenie ich jako mieszańców herbatnich i zasugerował, aby zostały wprowadzone jako mieszańce piżmowe.

Jeszcze artykuł w roczniku, autorstwa samego Pembertona , który jest zatytułowany: „Kilka dobrych róż z ostatniego dziesięciolecia”. Wymienia on tam obie róże o których tu mówimy i tak pisze o tej pierwszej: ” Moonlight, Mieszaniec Piżmowy, hodowli Pembertona z roku 1913, krzewiasta róża,powtarzająca kwitnienie o kwiatach białych przebarwionych czasami na cytrynowo.

Pembertonowi, przypisuje się wyhodowanie 28 odmian mieszańców piżmowych z których w obrocie komercyjnym znajduje się nadal 21 odmian. Według Combined Rose List,Pemberton  jest również wymieniany jako twórca około 20 odmian mieszańców herbatnich z czego tylko nieliczne znajdują się jeszcze w obrocie handlowym jak na przykład The General czy I Zingari.

Niezależnie od ich dziedzictwa, róże Pembertona nie były pierwszymi określonymi jako mieszańce piżmowe. Być może najwcześniejsze użycie tej nazwy znajdziemy w  pionierskiej, nowatorskiej książce Williama Paula z 1848 roku, ” Rose Garden.”
Paul dzieli swoją encyklopedyczną listę odmian róż na dwie grupy : kwitnące latem i jesienne róże.
W pierwszej z nich jedna z grup jest nazwana – mieszańce piżmowe i inne hybrydy,więc trudno jest określić konkretnie które spośród wyszczególnionych 10 odmian, uważa za mieszańce piżmowe a które za inne hybrydy. Jak widzimy, mówi raczej enigmatycznie. Grupa róż piżmowych z grupy Pauls Autumnal, nazywa się po prostu The Musk Rose, a nie The Hybrid Musk Roses, jak można oczekiwać od grupy, która podobno dobrze zakwita jesienią. Jednak być może ważniejsza jest wyraźna wskazówka, że pierwsze i może drugie pokolenie potomstwa z r.moschata istniało na początku XIX wieku / i wcześniej / i że Courtney Page nie wziął  tej klasyfikacji Pax z powietrza.

Jack i Ann Bentall, byli przez lata ogrodnikami  Pembertona i spadkobiercami wielu jego niedokończonych prac, ich dorobek jest często lekceważony ponieważ dali swoje nazwiska  jako hodowcy róż odmianom Pembertona. Jednak w artykule z wydania Summer Rose w edycji Summer 2007, biuletyn RNRS Yorkshire Rosarians, Jim McIntyre rzuca nowe światło na ich dorobek gdzie wśród innych róż, siedem odmian to mieszańce piżmowe. Przy tak wielu pracach prowadzonych po jego śmierci należy zadać sobie pytanie, czy Pemberton był sobie sterem , żeglarzem okrętem, czy też  pracował  w swoim małym zespole. Narzuca się pytanie jaki wpływ miała Florence / jego siostra / i jaką rolę odgrywał  John Bentall w podejmowaniu decyzji?

Hazel le Rougetel ujawniła na Międzynarodowej Konferencji Historic Roses w Cambridge w 1997 roku że w rozmowie z synem Jack’a Bentalla, powiedział on, że to jego matka Anna, która przejęła interes w latach 1914-1918, kiedy trwa wojna.
Jak dotąd nienazwane mieszańce piżmowe zaczęły wówczas nabierać znaczenia. Czy więc to ona była motorem napędowym operacji? Z pewnością wiele wprowadzeń róż wcześniej przyznane mężowi, teraz przypisuje się jej.

Bardzo wiele róż hodowli George C. Thomasa jest do dziś uprawiane z Ameryce.  Oczywiście ponad 90% z nich to Dr Huey,  odmiana o ogromnym wigorze,wyrastająca jak chwasty z podkładki zabitych zimą hybryd. Z ponad 60 odmian przypisanych Thomasowi. Jako ciekawostkę, warto zauważyć, że aż 37 z nich nosi nazwę Bloomfield – a  10 z nich to mieszańce piżmowe . Z pewnością Bishop Darlington /Aviateur Bleriot x Moonlight/ i Bloomfield Dainty/ Danae x Mme Eduard Herriot/ są  to również trwałe odmiany, ale interesujące jest spojrzenie na pochodzenie reszty jego dorobku także w tej rodzinie. W przypadku  pozostałych Bloomfields  - Danae jest czterokrotnie wykorzystywana jako rodzic nasion, a jako dawca pyłku dwa razy, podczas gdy Moonlight pojawia się raz jako pyłek kwiatowy, podobnie jak u innego jego mieszańca piżmowego, Mrs. George C. Thomas.

Rodzinę mieszańców piżmowych wzbogaca też W.Kordes, piętnastoma odmianami poczynając od odmiany Eva z 1933 roku a kończąc na  Lavender Lassie z 1960 roku. Zerknijmy ponownie na wykres, aby przyjrzeć się rodzicom tej tablicy, nie tylko po to, aby zobaczyć te odmiany, które Kordes uważał za wyjątkowo wydajnych rodziców, ale także ustalić, jak daleko   rodzina mieszańców piżmowych  oddaliła się od swojego prekursora / lub co najmniej imiennika / r. moschata. To już 11 pokolenie!

Eva jest opisana przez Petera Bealesa jako „mniej znana odmiana  róży, dobrze pachnąca. Zdobią ją ciemnozielone liście na dość wysoko rosnącej roślinie „. Jej pochodzenie to Robin Hood x JC Thornton, z kolei pochodzenie Robin Hooda jest wymienione jako; siewka/ prawdopodobnie siewka  mieszańca piżmowego/ x Miss Edith Cavell – czerwona polyantha. Eva stała się „matką matek”  róż piżmowych Kordesa i w przypadku następnych 10 lat, będąc rodzicem rodzicielskim dla 6 z 10 mieszańców piżmowych wprowadzonych w tym okresie, a także rodzicem pyłku dla 2 innych odmian. Potomstwo jej obejmowało do dziś popularny Erfurt, a także Sangerhausen, który stał się rodzicem nasion zarówno dla Numphenburga, jak i Grandmaster w 1954 roku. Z kolei Lavender Lassie  jest najpopularniejszą i ostatnim mieszańcem piżmowym jak do tej pory. Płodność odmiany Eva, jest ważna, ale jednocześnie trzeba wziąć pod uwagę, że jej linie krwi  r.moschata są jeszcze bardziej rozcieńczone , nawet gdy założymy, że rozsadowy pyłek Robin Hood, jest bezpośrednim potomkiem Trier – to wówczas  dzieci Eva będą 11 pokoleń od r.moschata. Widzimy więc, że relacje rodzinne  w grupie mieszańców piżmowych , stają się coraz bardziej wątłe.

Jeżeli będziemy uważali Pembertona  za ojca mieszańców piżmowych, to  Louisa Lensa  trzeba by było uznać za króla mieszańców piżmowych. Lens introdukował 54 mieszańców piżmowych, a wszystko to w przeciągu ostatnich 25 lat pracy, poczynając od pierwszej  jego hybrid musk – Poesie , którą wyhodował w roku 1982. Wszystkie 54 zostały zarejestrowane do 2000 r., prawdopodobnie z powodu choroby Lensa/ zmarł w następnym roku /.

Lens podszedł do swego programu hodowlanego z ogromnym rozmachem. Angażuje do swoich krzyżówek tak gatunki jak i  hybrydy  multiflory, chińskich, polyanthas i wiele innych typów można znaleźć w jego liniach hodowlanych. Ciekawe, że w przeciwieństwie do Kordesa, wielu  rodziców jego mieszańców  i „pół-rodziców” / tj. [A x B] x C, w którym zarówno A, jak i B mogą być postrzegane jako nasi pół-rodzice /były to  mieszańce piżmowe Pembertona i Bentalla, w niektórych zaś przypadkach  sięgał do podstaw, do odmiany Trier . Zdecydowanie najpopularniejszym rodzicem w hodowli Lensowych mieszańców piżmowych była Ballerina  z 1937 roku, z niefortunnie  nieznanym / lub nieudokumentowanym / rodzicielstwem. Ballerina pojawia się nie mniej niż 20 razy w krzyżówkach Lensa.

Inne odmiany Pembertona znajdujące się w jego liniach hodowlanych to Moonlight, Kathleen, Felicia, Vanity i Robin Hood.
We wszystkich 32 przypadkach  jego mieszańców piżmowych, dla których podane jest pochodzenie, znajdziemy rodzica lub „pół-matkę”  z mieszańców piżmowych. Przyjrzyjmy się temu  schematowi stosowanemu przez hodowcę na przykładach 4 odmian mieszańców piżmowych nazwanych nazwiskami kompozytorów.
Puccini  jasno różowa -/ r.luciae x nieznana/ x / Ballerina x Robin Hood/

Ravel  różowa – r. multiflora adenochaeta x Ballerina

Sibelius  fiolet – Mister Bluebird x Violet Hood

Verdi  fiolet  – J.W.

 Mieszańce piżmowe nie są szeroko dostępne w USA, ale stają się coraz bardziej i coraz bardziej  popularne. Obecnie już 16-17  odmian możemy kupić przez internet  w szkółkach prowadzących sprzedaż wysyłkową jak  Hortico, , Rouge Valley czy Vintage Gardens. Podobnie jak i  w przypadku innych rodzin róż, popularność mieszańców piżmowych fluktuowała w minionym stuleciu. I chociaż trudno mówić o jakiś zdecydowanym ich renesansie w XXI stuleciu, to   z pewnością istnieje więcej odmian   dostępnych dzisiaj w większej liczbie szkółek niż kiedykolwiek wcześniej. Porównanie danych zawartych w Combined Rose List  z roku 1988 i 2007 pokazuje, że na przykład Eva w 1988 dostępna była w 5 szkółkach a w dwadzieścia lat później w 20, Danae odpowiednio w 9 i 33, natomiast Ballerina  dwadzieścia lat temu w 26 a obecnie w ponad stu.  Ten wzrost popularności znajduje również odzwierciedlenie w ocenach wartości róż zawartych w opracowaniu ARS -  „Handbok for Selecting Roses” gdzie w latach 1987-2008 Eva nie została wymieniona nawet na 7,8, podczas gdy oceny Danae i Ballerina wzrosły odpowiednio 7,7 i 8,7.

Courtney Page może nie zabiegał specjalnie o zwolenników dokładnego nazewnictwa botanicznego, dla rodzącej się na jego oczach nowej rodziny róż, które być może lepiej by je było ująć w w grupie mieszańców multiflory.  Pojawienie się tej nazwy    niewątpliwie podniosło w świadomości opinii publicznej  odrębność tej grupy i zapewne zapewniło jej przetrwanie.

Termin piżmo, od dawna jest związany z zapachem, ze względu na swoje historyczne zastosowanie w przemyśle perfumeryjnym.
Nazwa „moschata” została nadana temu zapachowi, ponieważ wydaje się, że emituje zapach podobny do perfum produkowanych na bazie piżma. Ten związek pomiędzy nazwą i zapachem w różach został wzmocniony dzięki różnym referencjom literackim .

Wydaje się oczywiste , że hodowcy, w ślad za Courtney Page, nadali nazwę, mieszańce piżmowe,  swoim dziełom opierając się  głównie na zapachu , a nie  na pochodzeniu.
Biorąc pod uwagę względny charakter zarówno jakości, jak i ilości zapachu w różach, oraz to, że ogromna większość hodowców róży nigdy nie miałaby szansy wyczuć zapachu prawdziwej r.moschata, wydawałoby się, że każdy znaczący aromat miałby szansę zakwalifikowania jako nowa odmiana krzewów jako potencjalny mieszaniec piżmowy w oczach – a raczej w nosach – kupujących.
Dzisiaj, głównym kryterium i problemem do rozwiązania  dla hodowców róż jest odporność na choroby,zapach mimo, że figuruje w każdym opisie katalogowym,  zajmuje miejsce miejsce mocno w tle.

Tak więc zapach mieszańców piżmowych w połączeniu z ich ponadprzeciętną odpornością na choroby, powtarzaniem kwitnienia i zróżnicowaną paletą kolorystyczną, powinien przez jakiś czas utrzymywać je w czołówce katalogów szkółkarskich i stron internetowych. Prawdopodobnie najlepsze oferty mieszańców piżmowych w Ameryce Północnej oferują   Rouge Valley Roses i Vintage Gardens, a Pepinieres Louis Lens z  Oudenbourg w Belgii /   według Combined Rose List  / może posiadać rekordową ilość odmian 74 z odmianami, głównie z rodziny Lens, ale z mały wybór innych.

Jest to skrót wolnego tłumaczenia , albo jak kto woli omówienie artykułu autorstwa  Jeffa Wyckoff’a a pochodzącego z książki ” The Suinstable Rose Garden” wydanej w roku 2010. Z oczywistych względów pełnego tłumaczenia nie mógłbym opublikować, więc jeżeli kogoś ten  temat zainteresował szczególnie, to odsyłam do tej właśnie książki a z pewnością znajdzie tam równie interesujące artykuły autorstwa takich tuzów jak William Radler , James Delahanty czy David Slezak.

Temat ten już podejmowałem dwukrotnie w artykułach: * Mieszańce piżmowe – hybrid Musk * oraz

* Pemberton i Bentall – dzieło ich życia – mieszańce piżmowe *

 

 

Napisz komentarz